کارشناسان از اقشار و گرایش‌های مختلف نظرات جالبی درباره میزگردهای انتخاباتی ابراز کردند

شماره سمت چپ تلویزیون که در کنار عنوان «حماسه جمهور» قرار می‌گیرد نشان می‌دهد که روز انتخابات بسیار نزدیک است. رسانه ملی که خود می‌داند تا چه میزان با نقش اثرگذارش به‌عنوان فراگیرترین رسانه عمومی‌کشور می‌تواند به کسب آگاهی و مشارکت هرچه بیشتر در انتخابات کمک کند، برای حضور و تبلیغات نامزدها به‌رغم فرصت اندکی که در اختیار دارد، تلاش کرده و از زمان شروع زمان تبلیغ نامزدها در رسانه ملی، این بستر به‌همت ستاد انتخابات رسانه ملی فراهم شده است. راهبرد و رویکرد کلان رسانه ملی در این دوره از انتخابات، براساس رویکرد تحولی، تمهید فضای تبلیغاتی لازم در جامعه برای برگزاری انتخاباتی آگاهانه، حداکثری و پرشکوه است؛ رویکردی که در برگزاری «میزگردهای تخصصی» که برای نخستین بار برگزار می‌شود و می‌توان آن را برنامه ابداعی و ابتکاری رسانه ملی دانست، مشهود است.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، میزگردهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مبتنی‌بر قانون، نظم و اخلاق می‌تواند در شکل گرفتن رأی‌ نهایی مخاطبان و نیز طیف متنوعی از آرا مؤثر باشد. ترکیب میزگردهای انتخاباتی به این شکل است که هر نامزد با حضور دو کارشناس مشاور همراه خود به پرسش سه کارشناس پاسخ می‌دهد. دیدگاه کارشناسان فرهنگی، سیاسی و رسانه‌ای را درباره میزگردهای سه‌گانه فوق جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.

 جبار آذین، منتقد و مدرس سینما و تلویزیون

اطلاع‌رسانی مؤثر در مسیر مشارکت حداکثری

جبار آذین، کارشناس رسانه و مدرس سینما و تلویزیون درخصوص راهبردهای رسانه ملی در ایام انتخابات گفت: آگاهی‌بخشی و روشنگری رسانه‌ای یکی از رویکردهای مهم، محوری، تعیین‌کننده و اثرگذار رسانه ملی در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در چهاردهه اخیر، به‌ویژه در این سال‌ها بوده است.

وی افزود: صداوسیما به‌‌موازات تحول‌آفرینی و تکامل‌بخشی در عرصه‌های مضمونی، محتوایی و ساختاری تولیدات رسانه ملی، تلاش کرده حضوری قدرتمند و تمام‌قد در عرصه تبلیغی و ترویجی در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی در هنگامه رخداد حرکت‌ها و جریان‌های بزرگ و در رأس آن‌ها انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، خبرگان و... داشته باشد.

آذین با بیان اینکه رسانه ملی در آگاه‌سازی ملی و مشارکت همگانی در انتخابات، نقشی اساسی دارد، گفت: پوشش‌های خبری و گزارش‌های مردمی و تخصصی در کنار برگزاری مبتکرانه مناظره‌های هدفمند و ارائه نظرها و دیدگاه‌های نامزدهای انتخابات، سنت معقول و پسندیده‌ای است که همچنان در صداوسیما اجرایی می‌شود. رسانه ملی افزون‌بر معرفی مفید، سالم و عادلانه نامزدها در زدودن هجمه‌های مخالفان داخلی و خارجی که با هدف ناامید کردن مردم و سیاه‌نمایی ترویج و اجرا می‌شوند، سهمی سترگ دارد.

این مدرس سینما و تلویزیون با اشاره به تداوم این حرکت ملی و شاخص که در هر دوره و هر انتخابات با خلاقیت و نوآوری همراه است، افزود: در انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری که چشم‌ها و گوش‌های جهانیان را به خود معطوف داشته و جلوه‌ای تازه یافته و بر امتیازهای فراوان آن، افزوده است، تنوع‌بخشی در برنامه‌های تبلیغی نامزدها حرکتی جالب و جذاب بوده و کاربردی رسانه‌ای و ترویجی داشته که با استقبال بسیار مواجه شده است.

 یک برنامه ابتکارآمیز

آذین با تأکید بر اثرگذاری و میزان توفیق این میزگردها اظهار کرد: برگزاری نشست‌های تخصصی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با حضور نامزدها یا نمایندگان آنان و همچنین، مدیریت کارشناسانه جلسات، طراحی پرسش‌های ملی و اخذ پاسخ‌های لازم و شفاف، برنامه مبتکرانه‌ای است که استقبال مردمی از آن‌ها، نشان‌دهنده توفیق برگزاری چنین نشست‌هایی است.

وی درخصوص نحوه پرسشگری و میزان اخذ پاسخ‌های تخصصی از نامزدها تصریح کرد: آنچه در روزهای اخیر به‌همراه پخش مناظره‌ها و برگزاری نشست‌ها از شبکه‌های مختلف سیما ارائه ‌شده، میزگردهاست که در ایجاد آگاهی و شور و ترغیب اجتماعی برای مشارکت حداکثری مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری اثرگذار بوده است. دامنه مباحث میزگردها از سیما تا میان خانواده‌ها و نسل‌های نوجوان و جوان گسترده شده و به بحث‌های اجتماعی و سیاسی منجر شده است.

این کارشناس رسانه تصریح کرد: فرصتی که با برگزاری این میزگردها برای نامزدها و مردم فراهم آمده و سؤال‌هایی که درست و مناسب طراحی شده‌اند و تلاش خردمندانه برای دریافت پاسخ‌های قانع‌کننده و صحبت درخصوص برخی مسائل مغفول‌مانده یا کم گفته‌شده و ابهام‌آمیز اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، بیانگر کیفیت بالا و مطلوب نشست‌های تخصصی انتخاباتی است.

آذین درخصوص نقاط قوت و ضعف این میزگردها عنوان کرد: گرچه تمام میزگردها مسیر توفیق اجتماعی را طی می‌کنند؛ ولی مباحث سیاسی و اقتصادی برای مخاطبان جلوه‌هایی بیشتر داشته است و این‌گونه از نشست‌ها را توانمندتر نشان می‌دهد.

وی پیشنهاد داد: بااین‌همه، اگر چنانچه سیما در اقدام خوب خود از دیگر رسانه‌ها یا نمایندگان آن‌ها نیز در غنابخشی بیشتر به مناظره‌ها و نشست‌های تخصصی، یاری می‌طلبید، می‌توانست با ایجاد نوعی وحدت رویه رسانه‌ای اجتماعی، درکار خود قدرتمندتر ظاهر شود.

وی نقش رسانه ملی را در مدیریت و پیشبرد برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها مثبت ارزیابی کرد و گفت: برنامه‌های ابتکاری و خلاقانه رسانه ملی، در زمینه فرهنگ‌سازی ملی، اطلاع‌رسانی مؤثر مردمی، مقابله با تهاجم فرهنگی و سیاسی بیگانگان و تشویق و ترغیب ملت در مشارکت پرشور حداکثری در انتخابات ریاست‌جمهوری و تداوم‌بخشی به راه «شهیدجمهور» بسیار اثرگذار، تعیین‌کننده و ثمربخش بوده ‌است.

 انسیه شاه‌حسینی، کارگردان سینما

تخصصی‌تر شدن تبلیغات نامزدها

انسیه شاه‌حسینی، کارگردان سینما با اشاره به برگزاری میزگردهای تخصصی، آن را اتفاقی نو و تجربه‌ای موفق دانست و گفت: این میزگردها فرصتی می‌شود برای کسانی که قرار است در آینده‌ای نزدیک رئیس‌جمهور شوند؛ افرادی که می‌آیند و درمقابل افرادی که تنها شعار می‌دهند، می‌خواهند کاری برای کشورشان بکنند و توانایی‌اش را هم دارند.

وی افزود: این میزگردها مشخص می‌کند که به‌تنهایی و با شعار نمی‌توان کشور را اداره کرد.

این هنرمند انتخاب کارشناسان از گروه‌های مختلف فکری را مؤثر دانست و افزود: وقتی نامزدها با سؤالاتی مواجه می‌شوند که آن‌ها را به چالش می‌کشد، در موقعیتی قرار می‌گیرند که مردم هم می‌توانند هم درباره سؤال و هم درباره پاسخ نامزدها قضاوت کنند.

شاه‌حسینی تصریح کرد: درمجموع، طراحی سؤالات منصفانه بود و اگر به‌ظاهر پاسخ دادن به آن سخت بود، نامزدها با احاطه و اشرافی که به موضوعات داشتند، از پس پاسخ دادن به آن برمی‌آمدند.

این کارگردان سینما مدیریت زمان در این شکل از گفت‌وگوها را مهم ارزیابی کرد و گفت: مجری با دقت زمان را در دست داشت و کمک کرد نامزدها بدون اضطراب حرف‌هایشان را بزنند.

وی با اشاره به علاقه‌مندی‌اش به میزگردهای فرهنگی اظهار کرد: من همه میزگردها را دنبال کردم؛ اما بنا‌به حوزه‌ کاری تخصصی‌ام، میزگرد‌های فرهنگی را با دقت بیشتری دنبال کردم. درواقع، رسانه ملی فرصتی داده تا مردم نامزدها را در مقام پاسخگویی ببینند و بنابه موقعیت‌ها، تشخیص دهند در آینده چه‌کاری می‌خواهند بکنند.

 دادن فرصت ارزیابی نامزدها به مردم

کارگردان فیلم «شب به‌خیر فرمانده» اظهار کرد: میزگردها باعث می‌شود مردم نامزدها را فارغ از یک قالب رسمی و تصویری که از آن‌ها در ذهن دارند، در معرض و موقعیت‌هایی بسنجند؛ چون یک نامزد ممکن است نتواند به‌طور کامل به پرسش کارشناس پاسخ دهد و دچار تندگویی شود. مردم این واکنش‌ها را می‌بینند و به ارزیابی مناسب می‌رسند.

شاه‌حسینی با اشاره به نقش مؤثر میزگردها در مشارکت و حضور مردم در انتخابات گفت: صداوسیما تلاش کرد امسال به تخصصی‌تر شدن تبلیغات کمک کند و این مباحث تأثیر بسیاری در این دارد که کدام نامزد را انتخاب کنند، چون مخاطب دقت می‌کند که کدام نامزد درست و دقیق صحبت می‌کند.

وی در پایان افزود: صداوسیما همیشه در انتخابات ریاست‌جمهوری فعال بوده و در این دوره نیز در مدیریت و پیشبرد برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها موفق عمل کرده‌ است. به‌نظرم، رسانه ملی در مناظره‌ها هم اثرگذارتر می‌شود؛ چراکه مردم با دقت میزگردها و مناظره‌ها را دنبال می‌کنند.

 میثم مهدیار، پژوهشگر و استاد دانشگاه

برقراری عدالت رسانه‌ای در میزگردها

میثم مهدیار، استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: میزگردها از اتفاقات خوب این دوره از تبلیغات ریاست جمهوری است و اینکه بحث‌های کارشناسی را صرفاً به مناظرات حساس موکول نکنیم، اتفاق خوبی است، چون در مناظره‌ها فرصت محدود است و در این تنگی وقت نمی‌شود مباحث را به سرانجام رساند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در مناظره‌ها معمولاً کسانی که صدای بلندتر یا ارائه بهتری دارند، ممکن است صحنه را به‌نفع خودشان تغییر دهند. گفت‌وگوهای کارشناسی از این جهت که بار کارشناسی مناظره‌ها را کم می‌کند و زمان را توزیع می‌کند، فرصت بهتری برای حرف زدن است.

وی درخصوص کارشناسان میزگردها گفت: کارشناسان برنامه که از گروه‌های مختلف هستند، باعث تنوع در سؤالات شده‌اند و عدالت رسانه‌ای را بهتر برقرار می‌کنند. مهدیار در خاتمه اظهار داشت: میزگردها را بهتر از این نیز می‌شد برگزار کرد، به این شکل که کارشناسان برنامه‌های نامزدها را از قبل مطالعه می‌کردند و با اشراف کامل از برنامه‌ها سؤال طراحی می‌کردند تا علاوه‌ بر پاسخگویی، به ارتقای برنامه‌ها هم منجر می‌شد.

 حسین سلطان‌محمدی، منتقد و کارشناس رسانه

حساس کردن مخاطب نسبت به انتخابات

کارشناس و منتقد رسانه درباره اثرگذاری و میزان توفیق این میزگردها گفت: میزگردهای دوره فعلی، متأثر از تفاوت زمان نسبت به انتخابات گذشته و پیش‌تر از آن، واجد تمایزاتی است.

حسین سلطان‌محمدی با اشاره به برپایی مناظره‌ها و گفت‌وگوهای تخصصی اظهار کرد: این میزگردها تلویزیون را از کلی‌گویی یا شائبه جهت‌دار بودن در انتخاب پرسش‌ها و زمان‌بندی دور نگه داشته است و حضور افرادی که در جامعه، به‌خصوص در جامعه نخبگانی، افراد تخصصی حوزه‌های خود هستند، کمک کرد تا هم پرسش‌های متفاوت و حتی اصطلاحاً، پرسش‌ها و موضوعات ناگهانی برای نامزد انتخابات، طرح شود و هم مخاطب از هر قشری به‌واسطه فعالیت دست‌اندرکاران رسانه‌ای در حوزه فضای مجازی، نسبت به این برنامه‌ها حساس شود و بیش از گذشته پای سخنان آنان بنشیند.

وی افزود: البته شاید برای افرادی که از ابتدای اعلام اسامی نامزدها، انتخابشان مشخص بود، این میزگردها خیلی برانگیزاننده نبوده باشد؛ ولی برای افراد حاضر در گروه آرای خاکستری بسیار مهم جلوه کرده است.

این منتقد تلویزیون و سینما درخصوص طرح سؤالات تخصصی ازسوی جامعه نخبگانی و اینکه آیا توانسته است منجر به اخذ پاسخ‌های تخصصی شود، گفت: طرح پرسش‌های تخصصی تااندازه‌ای در مقایسه با دوره‌های پیشین، توانسته فضای مطالبه‌گری را گسترده‌تر کند.

حوزه‌های کلی مغفول‌مانده در انتخابات گذشته یا پیش‌تر از آن، خیلی برای دوره فعلی، جذابیت ندارد.

در فاصله هر دو انتخابات، نکات جاری در جامعه، تعیین‌کننده نوع پرسش‌ها و خواسته‌ها در سطوح نخبگانی یا عام است. معمولاً اندک موضوعاتی هستند که در هر دوره‌ای تکرار شوند.

نقاط تمایز و جذابیت این دوره از گفت‌وگوهای انتخاباتی

سلطان‌محمدی ادامه داد: البته این نکته ناظر به ابعاد تخصصی است. تورم، قدرت ملی و مانند آن، چه پرسیده شود و چه نشود، موضوعاتی مستمر است؛ اما اینکه نسبت به اینترنت، هوش مصنوعی، عصر شتابناک امروزی و تأثیر آن بر گروه‌های جامعه به‌خصوص جوانان، فضای مجازی و مانند این، چه پاسخی دریافت شود، تمایز گفت‌وگوهای دوره فعلی را از گذشته نشان می‌دهد. طرح چنین پرسش‌هایی، از جذابیت‌های این دوره است.

وی با اشاره به مدیریت زمان، سؤالات طراحی‌شده و کارشناسان عنوان کرد: در مدیریت زمان و انتخاب کارشناسان و مجری‌ها نمی‌توان سهم صددرصدی به سیما داد؛ زیرا کمیسیون ناظر بر تبلیغات انتخاباتی، دخالت و نظارت کامل دارد. زمان پخش در اختیار سازمان است که کوشیده با توجه به رویدادهایی چون مسابقات ورزشی یا پخش مجموعه‌ها، این میزگردها را در شبکه‌های مختلف با بیشترین دقت توزیع کند. مجریان هم بیشترین تلاش را کرده‌اند حتی در توزیع نگاه، واکنش دادن، حالت چهره و مانند این، تفاوتی را به طرفداران نامزدها نشان ندهند و اصطلاحاً اصل برابری را رعایت کنند.

وی در ارزیابی رسانه‌‌ای از این میزگردها گفت: چون نخستین بار است که این گونه میزگردها را با کارشناسان تخصصی و پرسش‌های متفاوت شاهد بوده‌ایم، بدیهی است که ارزیابی آن سخت باشد؛ چون نمونه‌ای پیشینی نداریم تا با آن سنجیده شود. برای همین، متناسب با اولویت‌بندی در ذهن مخاطبان، حوزه‌ها جذابیت پیدا می‌کند.

این منتقد درخصوص نقش رسانه ملی در مدیریت و پیشبرد برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها گفت: کلیات این تمایزات ایجادشده در تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری، حساسیت مخاطبان به دیدن برنامه‌ها را افزون‌تر کرده و طبیعی است که سهم تلویزیون در تبلیغات دوره فعلی انتخابات، سهم مطلق و بی‌بدیلی باشد.

 کیان عبداللهی، سردبیر خبرگزاری تسنیم و کارشناس سیاسی

حضور کارشناسان در میزگردها لازم بود

کیان عبداللهی، سردبیر تسنیم و کارشناس سیاسی گفت: یکی از اتفاقات جدید و مثبتی که در این دوره از انتخابات رخ داده، راه‌اندازی میزگردهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است. در انتخاب کارشناسان نیز دقت‌نظر خوبی صورت گرفته؛ ولی به‌نظرم دست مجری در این میزگردها می‌توانست بازتر از این باشد.  وی افزود: برنامه‌ریزان می‌توانستند تدبیری بیندیشند تا ضمن باز بودن دست مجری از متهم شدن وی به جانبداری جلوگیری کنند. عبداللهی افزود: استفاده از کارشناسان غیرصداوسیمایی مفید بوده و بحث‌ها را دقیق‌تر و چالشی‌تر کرده و باعث شده در مقایسه با دوره‌های قبل، فضا بازتر و جریان گفت‌وگو از روند حرف‌های تکراری و کلی خارج شود. سردبیر تسنیم از ورود حسین انتظامی، یکی از کارشناسان میزگرد فرهنگی به مباحث مختلف دفاع کرد و گفت: از ورود حسین انتظامی‌به مباحث چالشی حمایت می‌کنم؛ ولی برخی سؤالات وی بیشتر جنبه سیاسی دارد تا فرهنگی و این امر نباید به‌نفع یا ضرر فرد دیگری منجر شود. وی به تعدد برنامه‌های نامزدها در رسانه ملی اشاره کرد و گفت: در این دوره شاهدیم تعداد برنامه‌هایی که ازسوی رسانه ملی در نظر گرفته‌ شده، متعدد است. به‌نظرم، اگر گزیده‌تر کار می‌شد، بهتر بود. شاید تعدد برنامه‌هایی چون «مستند» نامزدها، «صف اول»، «با مردم»، «گفت‌وگوی ویژه خبری»، «بدون تعارف» و «مناظره‌ها» به‌نوعی باعث سردرگمی مخاطبان ‌شود. عبداللهی به طولانی بودن صحبت‌های نامزدها خرده گرفت و گفت: شاهدیم که نامزدها در پاسخ به سؤالات زمان زیادی را اتلاف می‌کنند و عملاً مانع پرداختن به مباحث مفید و ضروری می‌شوند. یکی از هنرهایی که باید نامزدها داشته باشد، خلاصه و مؤثرگویی است و به‌جای ارائه در بازه زمانی یک‌ونیم ساعته می‌توانستند در 15 دقیقه مطالبشان را بیان کنند. وی درخصوص نقش رسانه در مدیریت شیوه‌های تبلیغات نامزدها تصریح کرد: به‌واسطه محدودیت زمانی، رسانه نقش اصلی را دارد. در شرایطی که نامزدها نمی‌توانند به سفرهای استانی و اجتماعات مختلف بروند با حضور در قاب صداوسیما به ارائه نظرها و دیدگاه‌های خود می‌پردازند. به‌نظرم، برنامه‌هایی که تاکنون از رسانه پخش شده است، تکان اساسی به جامعه نداده؛ ولی امیدوارم مناظره‌ها این جنب‌وجوش را ایجاد کند.

 حسن موسوی‌چلک، جامعه‌شناس و رئیس انجمن مددکاری اجتماعی

جای  خالی سؤالات اساسی اجتماعی و فرهنگی

حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی گفت: اینکه صداوسیما محدودیتی در طرح سؤالات نداشت، وجه مثبت میزگردهاست.  وی افزود: حضور کارشناسان در کنار نامزدها از دیگر مزیت‌های این میزگردها به شمار می‌رود. همان‌طور که می‌دانیم نامزدها همه‌چیزدان نیستند و بعدها قرار است از مشاوران و صاحب‌نظران در موضوعات مختلف کمک بگیرند و چه بهتر که در این زمان نیز از حضور این افراد استفاده شود.

موسوی‌چلک به خالی بودن طرح سؤالات دقیق و زیربنایی در حوزه اجتماعی پرداخت و گفت: از نظر محتوا در حوزه خودم که اجتماعی و فرهنگی است، سؤالی که در حوزه اجتماعی و فرهنگی باشد، پرسیده نشد یا کم‌رنگ بود.

تصریح کرد: طراحان سؤال باید نظام مسائل آن حوزه را بشناسند و براساس نظام مسائل کشور از نفر دوم کشور که قرار است انتخاب شود، سؤال بپرسند.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی افزود: نکته بعدی این است که نامزدها نیز برنامه‌ای برای حوزه اجتماعی و فرهنگی نداشتند؛ جز یک نفر که آن هم به‌واسطه اینکه سابقه اجرایی داشت، ورود کرد، البته نه در قالب برنامه، بلکه به ارائه گزارش عملکرد بسنده کرد. وی در خاتمه گفت: صداوسیما بهتر بود از کارشناسان انجمن‌هایی چون جامعه‌شناسی هم دعوت می‌کرد تا با طرح سؤالات تخصصی‌تر به شفاف‌سازی منجر می‌شد.

 مهدی جمشیدی، پژوهشگر و استاد دانشگاه

تقسیم‌بندی‌های موضوعی و برش‌های عالمانه در میزگردها

مهدی جمشیدی، پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد دانشگاه گفت: در این دوره از انتخابات، به‌علت فرصت کم نامزدها قالب‌های متنوعی چون تقسیم‌بندی‌های موضوعی و برش‌های عالمانه طراحی شده است و به‌نظرم امکان انتخاب آگاهانه و تخصصی بیشتر و بهتری از گذشته فراهم شده است.

وی افزود: با برگزاری میزگردها دقیقاً می‌شود با جزئیات نظرات نامزدها آشنا شد، مخصوصاً اینکه کارشناسان دعوت‌شده که اهل انتقاد هستند و برخلاف دوره‌های قبل که شکل چالش منحصر به مناظره بود، این بار فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی، گفت‌وگو با اصحاب علم، معرفت، حوزه و دانشگاه موردتوجه قرار گرفته است. جمشیدی به دومین مزیت میزگردها پرداخت و گفت: روشن شدن ماهیت نیروهای سیاسی، دومین نمود میزگردهاست که تاحدی به روشنگری و شفاف‌سازی کمک می‌کند.

وی تنوع موضوعات را وجه سوم میزگردها دانست و تصریح کرد: سومین مورد که شاید بشود به آن اشکال وارد کرد، کم بودن تنوع موضوعات و پرسش‌ها در میزگردهاست.

 بهره گرفتن از نقش بی‌بدیل اصحاب علم و معرفت

این استاد و پژوهشگر فرهنگ و اندیشه اسلامی‌گفت: نامزدها در مناظره‌ها بیشتر معطوف به دیگران سخن می‌گویند و در مباحثات و گفته‌های خودشان هم آنچه را که می‌پسندند، برجسته می‌کنند. دراین‌میان، نقطه‌های مغفول و مجهولی باقی می‌ماند که به‌نظرم، اصحاب علم و معرفت می‌توانند این نقطه‌ها و حفره‌ها را رصد و در قالب میزگرد برای مخاطب و توده مردم روشن کنند.

وی به توضیحات بیش از اندازه نامزدها در میزگردها خرده گرفت و تصریح کرد: سؤالات میزگردها تنوع جدی ندارد و تعداد سؤالات بسیار کم، ولی گفتارهای نامزدها در پاسخ به هر سؤال بسیار طولانی و گاه کلی است. این امر مقداری انتخاب و شفافیت را دشوار می‌کند. به‌نظرم باید اجازه داد که کارشناس مداخله بیشتری کند و واقعاً وارد گود و عرصه تقابل شود. جمشیدی نقش کارشناس میزگرد را مهم ارزیابی کرد و گفت: مواضع کارشناسان نسبت به همه نامزدها باید انتقادی باشد و لازم نیست همدلانه سخن بگویند و آنان تأیید کنند. قرار است انتقاد کنند که مخاطب از افق این انتقاد بتواند به کفایت نامزدها پی ببرد.

این استاد دانشگاه درخصوص نقش بی‌بدیل رسانه ملی در انتخابات گفت: در کشورمان مثل دیگر بلاد، دو فضای رسانه‌ای موازی داریم: یکی فضای رسانه ملی و دیگری فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است که حالت غیررسمی دارد. آنچه در این مدت رصد و مشاهده کردم، این است که مبادلات، محتواها و مضمون‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی غیررسمی مبادله می‌شود، به‌صورت عمده آن چیزی است که در رسانه ملی می‌گذرد؛ یعنی جای خالی نمانده که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های غیر رسمی‌بخواهند سخن متفاوتی بگویند.

 رسانه ملی رقبایش را در اطلاع‌رسانی انتخابات از میدان به در کرد

وی افزود: رسانه ملی به‌قدری برنامه‌های خود را گستردگی، شفافیت، وضوح و صراحت بخشیده که رقبا را از میدان به دَر کرده است و رقبا به تکرار و اقتباس‌کننده آن تبدیل شده‌اند. این امر نشان می‌دهد که رسانه ملی مزیت نسبی را به دست گرفته و همه به گفته‌های نامزدها در رسانه ملی ارجاع می‌دهند.

جمشیدی گفت: به دو دلیل رسانه مرجعیت را در این امر به دست آورده است: یکی به تنوع و گستردگی برنامه‌ها و دیگری به غیرصوری و شفاف بودن برنامه‌ها برمی‌گردد. با این اوصاف چیزی باقی نمی‌ماند که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های غیر رسمی موازی بخواهند به آن بپردازند. این استاد دانشگاه ادامه داد: این رسانه‌ها البته تحلیل می‌کنند؛ ولی مواد و مصالح تحلیل همگی آن‌ها به آن چیزی بر می‌گردد که در رسانه ملی است.

 گلعلی بابایی، مؤلف و پژوهشگر دفاع مقدس

نگاه کارشناسی و تخصصی به انتخابات

گلعلی بابایی، مؤلف و پژوهشگر دفاع مقدس و ادبیات پایداری، برگزاری میزگردهای انتخاباتی را گامی‌برای به چالش کشیدن نامزدها و محک زدن ادعاهایشان دانست و گفت: برنامه‌های نامزدها می‌تواند نقشه‌راه آینده را مشخص کند. اینکه کدام نامزد بابرنامه‌تر است و کدام نامزد شعار می‌دهد یا عوام‌فریبی می‌کند، در این گفت‌وگوها خودش را نشان می‌دهد. وی طرح سؤالات تخصصی ازسوی جامعه نخبگانی را ترسیم مسیری دانست که منجر به اخذ پاسخ‌های تخصصی می‌شود و افزود: یکی از محسنات این میزگردها افزایش برنامه‌های تخصصی برای هریک از نامزدها بوده ‌است؛ به‌طوری‌که در سه موضوع مهم کشور یعنی فرهنگی، اقتصادی و سیاست خارجه، متخصصان و کارشناسان مقابل نامزدها قرار می‌گیرند. کارشناسان سؤالاتی می‌پرسند که نامزدها را موظف به ارائه برنامه‌هایشان کنند و این‌گونه پرسش و پاسخ‌ها و به چالش کشیدن نامزدها می‌تواند گره‌گشای بسیاری از شبهات باشد و ابهامات ذهنی مردم را برطرف کند. نویسنده کتاب «پیغام ماهی‌ها» با اشاره به مدیریت زمان و سؤالات طراحی‌شده، اظهار کرد: مدیریت زمان و طراحی سؤالات به‌گونه‌ای بوده که نگاه کارشناسی در آن دیده می‌شود. کارشناسان از قبل آسیب‌شناسی کرده‌اند و مجری و کارگردان برنامه نیز به‌خوبی زمان را مدیریت کرده‌اند. درعین‌حال، کارشناسانی از گروه‌های مختلف پرسش‌ها را طراحی می‌کنند و به نظر می‌آید چیزی به آن‌ها تکلیف نمی‌شود. این باعث می‌شود مردم نامزدها را فارغ از یک قالب رسمی، در معرض و موقعیت بسنجند.

میزگردهای فرهنگی مؤثرتر از میزگردهای اقتصادی بودند

بابایی تصریح کرد: گفت‌وگو زمانی مؤثر است که بتواند در انتخاب مردم نقش مشاوره‌ای داشته باشد و شناختی از افراد به دست بدهد. این گفت‌وگوها در حوزه فرهنگی خوب بود و از افراد مسلط استفاده شده بود؛ افرادی نامزدها را به چالش کشیدند و پاسخ‌های نامزدها ما را در انتخاب آن‌ها کمک کرد. این رویه می‌توانست در گروه اقتصادی هم دیده شود؛ اما گفت‌وگوها هرقدر در حوزه فرهنگی چالش‌برانگیز بود، کمکی نکرد تا مردم در حوزه اقتصاد پاسخ سؤالاتشان را دریافت کنند؛ چون متناسب با معیشت‌ و زندگی‌شان درخواست داشتند، ولی پاسخی نگرفتند. وی با اشاره به مدیریت رسانه ملی در برپایی تبلیغات انتخاباتی متذکر شد: صداوسیما توانست در این دوره از انتخابات که فرصت اندکی هم برای برنامه‌ریزی داشت، به‌خوبی از پس کار برآید. این میزگردها و گفت‌وگوها بسیار خوب و کاربردی بود و نشان داد صداوسیما آماده است فضایی را فراهم کند که نشان دهد کشور باید به‌سمت تخصص برود و شخصیت‌های علمی‌به‌سمت مطالبه‌گری از رئیس‌جمهور آینده‌شان حرکت کنند. به‌نظرم، انتخاب افراد متخصص دربرابر نامزدها اقدام خوبی بود که نشان از دقت‌نظر این رسانه داشت و می‌دانست که این میزگردها باعث جذب مخاطب‌ می‌شوند.

 رحمت‌الله بیگدلی، مدرس حوزه و دانشگاه

کارشناسان میزگردها از کلیشه‌ها عبور کرده‌اند

رحمت‌الله بیگدلی، مدرس حوزه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هم درباره میزگردهای تخصصی گفت: برگزاری میزگردها برای معرفی و شناخت مردم از نامزدها بسیار مفید است و اگر صداوسیما بتواند برنامه‌های کاربردی، منظم و مفصل‌تری برای معرفی نامزدها به‌‌شکل گفت‌وگومحور و مناظره با آن‌ها برگزار کند، می‌تواند نقش مهمی در بالا بردن مشارکت مردم و همچنین انتخاب دقیق آنان داشته باشد. این عضو هیئت‌علمی دانشگاه، عملکرد صداوسیما را خوب ارزیابی کرد و افزود: برنامه‌های پخش‌شده در مجموع خوب است؛ ولی آنچه می‌تواند نقش مؤثری در انتخاب مردم و بالا بردن مشارکت داشته باشد، برگزاری مناظره‌هاست.

وی ادامه داد: مناظره‌ها سهم و نقش مهمی در رویداد سیاسی انتخابات دارند و در تحقیقات به‌عمل‌آمده نیز به‌روشنی قابل‌مشاهده است که مردم اهمیت زیادی به مناظره‌ها می‌دهند. اگر دقت کنید، در زمان پخش مناظره‌های ریاست‌جمهوری خیابان‌ها خلوت می‌شود و حجم ترددها پایین می‌آید که نشان از اهمیت آن در بین مردم دارد. بیگدلی درباره سؤالات کارشناسان در میزگردها گفت: سؤال‌هایی که توسط کارشناسان پرسیده می‌شود، بخشی از مطالبات مردم را تأمین می‌کند؛ ولی بخش عمده آن‌ها روی زمین می‌ماند. مردم بیشتر دنبال این هستند که نامزد را خوب بشناسند و شناخت خوب فقط از خوب سخن گفتن حاصل نمی‌شود. مخاطب از کارشناس برنامه انتظار دارد سؤالات را صریح و روشن مطرح و از طرح سؤالات کلیشه‌ای پرهیز کند. این استاد دانشگاه گفت: خوب است مجری و کارشناس برنامه مواضع و عملکرد گذشته نامزدها را مطالعه کنند و با طرح سؤال از مواضع و کارنامه نامزد، باعث روشنگری بیشتر شوند.

 کار صداوسیما ستودنی است

وی به محدودیت زمانی نامزدها در معرفی خودشان و برنامه‌هایشان اشاره کرد و گفت: با توجه به محدودیت زمان تبلیغات و تعدد نامزدها، کار صداوسیما ستودنی است و باتوجه به تعداد مناظره‌ها، بهتر می‌تواند روشنگری کند.

بیگدلی کارنامه کارشناسان میزگردها را قابل‌قبول دانست و گفت: در این دوره از انتخابات، کارشناسان سعی کردند از قالب گذشته صداوسیما بیرون بیایند. در گذشته، معمولاً خبرنگاران و مجریان کاملاً کلیشه‌ای و براساس برخی ضوابط خاص رفتار می‌کردند؛ اما در این دوره، علاوه‌بر اینکه مجریان تغییر رویه داده‌اند، از کارشناسانی بهره گرفته شده که از کلیشه‌ها عبور کرده و نامزدها و کارشناسان همراه وی را به چالش می‌کشند.

این مدرس حوزه و دانشگاه نقش رسانه ملی را مهم ارزیابی کرد و گفت: صداوسیما نقش اصلی را در ایجاد شور انتخاباتی و بالابردن مشارکت ایفا می‌کند و به‌نظرم در این دوره نیز هنوز جای کار برای ورود مؤثرتر وجود دارد.