افکارسنجی‌ها و نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات صداوسیما ازجمله معتبرترین و باسابقه‌ترین نظرسنجی‌های کشوری به شمار می‌رود که فقط هم منحصر به موضوعات و برنامه‌های صداوسیما نیست و موضوعات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کلانی را هم دربرمی‌گیرد که انتخابات را می‌توان مهمترین آنها قلمداد کرد. در انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم، رسانه ملی در روندی تازه و برخلاف سال‌های پیشین، نتایج نظرسنجی‌های انتخاباتی‌اش را در اختیار ستادهای انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری قرار می‌دهد تا از وضعیت و جایگاه خود در افکار عمومی آگاه شوند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، درباره شیوه کار و روال نظرسنجی‌های انتخاباتی مرکز تحقیقات با محسن شاکری‌نژاد، رئیس این مرکز گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌آید.
محسن شاکری‌نژاد با بیان اینکه مرکز تحقیقات صداوسیما به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و باسابقه‌ترین مراکز افکارسنجی در دو حوزه «سنجش مخاطب» و «افکارسنجی»، نظرسنجی انجام می‌دهد اظهار کرد: سنجش مخاطب پیرامون برنامه‌های مختلفی که از شبکه‌های مختلف صداوسیما پخش می‌شود انجام می‌شود و طی آن میزان مخاطب و نظرش را درباره برنامه‌ها جویا می‌شویم.
وی افزود: اما بخش دیگری از نظرسنجی‌های ما ارتباط کمتری با محتوای آنتن رسانه ملی پیدا می‌کند و افکارسنجی است که در حیطه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی انجام می‌شود. این کار به‌صورت روندی و طی سالیان متمادی در در مرکز تحقیقات انجام شده است.
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما با بیان اینکه یکی از مهمترین افکارسنجی‌هایی که در مرکز تحقیقات انجام می‌شود افکارسنجی‌های انتخاباتی است که بسته به نوع انتخابات ازجمله انتخابات مجلس یا ریاست‌جمهوری از یک سال قبل شروع می‌شود عنوان کرد: باتوجه به اینکه بنا بود در خرداد سال 1404 انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم برگزار شود، 27 اردیبهشت یعنی دقیقا سه روز قبل از حادثه بالگرد اولین نظرسنجی انتخاباتی را انجام دادیم که متأسفانه با حادثه رخ داده کل کشور، رسانه ملی و به تبع آن مرکز تحقیقات به سرعت و ناگزیر برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در هشتم تیر آماده شدند.
12 موج نظرسنجی انتخاباتی و سه موج نظرسنجی برای مناظره‌ها
شاکری‌نژاد با بیان اینکه تا روز 29 خرداد 9 موج نظرسنجی انتخاباتی انجام شده است که سه موج میدانی و شش موج نظرسنجی تلفنی بوده است گفت: حجم نمونه در نظرسنجی‌های میدانی از 5000 تا 36 هزار مورد متغیر است. ماتاکنون یک اجرای 5000 نمونه‌ای و دو اجرای 15 هزار نمونه‌ای و هفته آینده یک اجرای سراسری 36 هزار نمونه‌ای خواهیم داشت. سه موج نظرسنجی دیگر نیز انجام خواهد شد و با احتساب سه موج نظرسنجی برای مناظره‌ها روی هم رفته 16 موج نظرسنجی برای انتخابات انجام خواهیم داد.
وی این نکته را هم یادآوری کرد که به لطف خداوند و تلاش پژوهشگران در انتخابات مجلس، میزان مشارکت را با اختلاف هفت دهم درصد پیش‌بینی کردیم که یکی از دقیق ترین پیش بینی‌های نظر سنجی‌های انتخابات مجلس شورای اسلامی توسط مرکز تحقیقات بود که در تاریخ انجام نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات کمترین میزان خطا تا به الان بوده است.
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما به افزایش تعداد مراکز افکارسنجی در سطح کشور اشاره کرد که نتایج افکارسنجی‌هایشان را در فضای مجازی و بسترهای دیگر منتشر می‌کنند و گفت: منتها باتوجه به سبقه و دقتی که مرکز تحقیقات طی این سال‌ها داشته معمولا یکی از معتبرترین و پرارجاع‌ترین نظرسنجی‌های انتخاباتی متعلق به مرکز تحقیقات صداوسیما ست.
شاکری‌نژاد متذکر شد که البته سیاستی که از ابتدا اتخاذ شده و همچنان ادامه دارد این است که ما خودمان را دیده‌بان نظام اسلامی می‌دانیم و معمولا این داده‌ها را به‌صورت عمومی منتشر نمی‌کنیم، بلکه در اختیار نهادهای ذی‌ربط از وزارت کشور تا نهادهای نظامی، انتظامی، امنیتی و سیاست‌گذاران و تصمیم‌‌گیران قرار می‌دهیم و بعضا ممکن است آنها با تصمیم خودشان دست به انتشار داده‌ها بزنند.
افزایش شمار مراکز افکارسنجی کشور هم فرصت و هم تهدید
وی افزایش شمار مراکز افکارسنجی کشور را هم فرصت و هم تهدید تلقی و اظهار کرد: فرصت از این جهت که هرچه سیاستگذاری‌های ما در بخش‌های مختلف کشور مبتنی بر رجوع به افکار عمومی‌باشد امکان اجرایی شدن این سیاست‌ها بیشتر است و باید استقبال کرد که تصمیمات اتخاذ شده در سطوح مختلف کشور مبتنی بر رجوع به افکار عمومی‌باشد. اما تهدید از این حیث که ممکن است این افکارسنجی‌ها به لحاظ روشمند بودن، اتخاذ نمونه معرف و شیوه‌های نظرسنجی اتقان کافی را نداشته باشد.
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما ادامه داد: به‌عنوان مثال به‌خصوص در ایام منتهی به انتخابات بعضا نظرسنجی‌های اینترنتی در سایت‌ها و صفحات مختلف رواج پیدا می‌کند؛ در سایت فلان خبرگزاری و صفحه فلان شخصیت یک نظرسنجی تعبیه می‌کنند و این‌ها را ملاک ارزیابی قرار می‌دهند درحالی که اساسا نظرسنجی به این سبک فاقد اعتبار است؛ نه‌تنها در ایران بلکه در تمام دنیا، یک علت مهم این است که اشخاص مراجعه‌کننده به این سایت‌ها نمی‌توانند نمونه معرف جامعه باشند. زیرا تصادفی انتخاب نمی‌شوند. یکی از مهمترین پارامترهای اعتباربخشی به یک نظرسنجی، نمونه معرف تصادفی است و اگر معرف تصادفی نباشد نمی‌توانیم به این نتایج اعتماد کنیم.
شاکری‌نژاد افزود: چه کسی به سایتی با گرایش خاص رجوع می‌کند و رأی می‌دهد؟ یک احتمال این است که موافق آن گرایش باشد بنابراین نتیجه قابل اطمینان نیست. اما مراکز مختلف شناخته شده در سطح کشور که داده‌های آنها به همدیگر نزدیک است اختلاف فاحشی با همدیگر ندارند.
ارائه نتایج نظرسنجی‌ها به ستادهای انتخاباتی نامزدها
وی درباره سطح محرمانگی این نظرسنجی‌ها و داده‌هایی که در اختیار ستادهای انتخاباتی قرار می‌گیرند نیز توضیح داد و گفت: به دلیل محرمانگی، این داده‌ها در سالیان قبل منتشر نمی‌شد، اما امسال با درایت رئیس سازمان قرار شد نتایج را به ستادها اعلام کنیم. شاید اگر این اتفاق در سالیان قبل می افتاد شاهد آن نبودیم که در دوره‌هایی نامزدهایی به آن شدت اعتراض کنند که تقلب شده است و آن ادعاهای تلخ در خاطره مردم ایران ثبت نمی‌شد. چراکه در همان سال ها در مرکز تحقیقات سازمان از یک سال قبل افکار سنجی انجام شده و کاملا روندها مشخص بود که چه کسی در هفته‌های آخر رآی مردم را داشته، اما چون آمار منتشر نمی‌شده این انگاره غلط شکل گرفت.
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما ادامه داد: اما اگر اعلام می‌شد که افکار عمومی‌به سمت فلان فرد اقبال دارد آن اتفاقات رخ نمی‌داد. امسال رئیس سازمان دستورداد نتایج نظرسنجی‌ها در اختیار ستادها قرار بگیرد. ستادها می‌دانند وضعیتشان به‌لحاظ افکار عمومی و ترتیب قرار گرفتنشان به لحاظ جذب آرا چطور است. داده‌های مراکز مختلف افکارسنجی ازجمله مرکز تحقیقات نزدیک به واقعیت است.
شاکری‌نژاد با بیان اینکه ما به ستادها اعلام کرده‌ایم که نتایج محرمانه و برای اطلاع شخص نامزد است، ولی اگر بخواهند منتشر کنند یا خیر خودشان می دانند گفت: فقط میخواهیم میزان مشارکت و جایگاهشان را در نظرسنجی‌هایمان به آنها اعلام کنیم.
کاهش آمار عدم مشارکت قطعی در انتخابات
وی درباره میزان مشارکت مردمی در انتخابات براساس نظرسنجی‌ها نیز عنوان کرد: به‌طور کلی برآیند نظرسنجی‌های مختلف حاکی از آن است که میزان مشارکت در انتخابات حتما بالای 40 درصد است و سیر صعودی دارد. میزان مشارکت بعد از شهادت رئیس‌جمهور سیرصعودی پیدا کرده است، اما فعلا نمی‌توان آمار نقطه‌ای اعلام کرد. اما قطعا از میزان مشارکت در انتخابات مجلس بالاتر است و عدم مشارکت قطعی هم کاهش یافته است و طبیعی هم هست، زیرا ریاست جمهوری با زندگی آحاد مردم در ارتباط است و طبیعی است که میزان مشارکتش بیشتر باشد و همواره میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از مجلس بوده است.
نظرسنجی از برنامه‌های انتخاباتی تلویزیون
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما پیرامون نظرسنجی از برنامه‌های انتخاباتی تلویزیون هم گفت: نظرسنجی روی برنامه‌ها ازجمله مناظره‌ها هم انجام می‌شود. بعد از ایام انتخابات یک نظرسنجی درباره کلیت برنامه‌های انتخاباتی از جمله میزگردها و ... انجام خواهیم داد و نتایج را اعلام می‌کنیم.