کارگردان پویانمایی «ماه تی تی» از دغدغه‌هایش برای این هنر-صنعت فراگیر گفت

این روزها صداوسیمای فارس در حال تولید فصل جدید «ماه تی تی» است؛ مجموعه‌ای پویانمایی که تاکنون دو فصل آن تولید شده و مورد استقبال خوب تماشاگران قرار گرفته ‌است. «ماه تی تی» به‌تهیه‌کنندگی و کارگردانی پیمان دهقانی، چهره ‌نام‌آشنای جشنواره‌های ملی و بین‌المللی و از برنامه‌سازان موفق شبکه استانی فارس ساخته می‌شود، هنرمندی که سالیان سال است در حوزه پویانمایی مشغول به کار است و آثار فاخری را تولید و تقدیم مخاطبان به‌ویژه کودکان و نوجوانان کرده ‌است.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، در ادامه، گفت‌وگوی این شماره هفته‌نامه صداوسیما با پیمان دهقانی از نظرتان می‌گذرد.

 پیمان دهقانی که تهیه‌کنندگی و کارگردانی «ماه ‌تی تی» را بر عهده دارد، مدرک کارشناسی نقاشی و کارشناسی ارشد پویانمایی از دانشگاه هنر تهران دارد. دهقانی از سال 1378 مشغول به فعالیت در زمینه پویانمایی است. وی تاکنون حدود 850 دقیقه پویانمایی تک‌قسمتی و چندقسمتی تولید کرده ‌است. پویانمایی‌های «هدیه روز مادر»، «اتاق 21»، «صبح‌به‌خیر آفتاب»، «بادکنک سیاه»، مجموعه‌های «دومان»، «قصه‌های اثرانگشتی»، «من و ماهی‌ها»، «قصه‌های دوان» و مجموعه‌های«ماه تی تی» 1 و 2 از‌آن‌جمله است. همچنین در زمینه‌های نقاشی، کاریکاتور، نگارگری و تصویرسازی کتاب کودک فعالیت دارد.

 هنر و خلاقیت و تجربه

از دهقانی ابتدا از مراحل کار ساخت یک اثر پویانمایی پرسیدم، او گفت: پویانمایی به دو شیوه دستی و رایانه‌ای کار می‌شود و هر شیوه هم به دو بخش کلی دوبعدی و سه‌بعدی تقسیم می‌شود. پویانمایی‌های «موش و گربه»، «سفیدبرفی»، «هفت کوتوله»، «پسر شجاع» و «شکرستان» دوبعدی و پویانمایی‌های «شِرِک»، «داستان اسباب‌بازی‌ها»، «کار و اندیشه (استاپ موشن)» و «پسر دلفینی» سه‌بعدی هستند. هرکدام از شیوه‌های پویانمایی دربرگیرنده روش‌های (تکنیک‌های) مختلف و بی‌شماری است که با ذوق و خلاقیت هنرمندان این رشته تولید می‌شود. در شیوه دوبعدی رایانه‌ای که مجموعه«ماه تی تی» کار شده به‌طور خلاصه، ابتدا طرح کلی و خلاصه داستان نوشته می‌شود. مرحله بعد داستان‌نویسی و سپس تبدیل آن به فیلم‌نامه پویانمایی است. بعد، از روی فیلم‌نامه استوری‌بورد کشیده می‌شود که در آن شرح صحنه‌ها و پلان‌های فیلم‌نامه طراحی می‌شود. پس از آن مرحله طراحی زمینه و طراحی شخصیت و لایه‌بندی است. پس‌از این مرحله، براساس استوری‌بورد، پلان‌ها متحرک‌سازی می‌شوند که مهم‌ترین و طولانی‌ترین مرحله پویانمایی است. پس از متحرک‌سازی، مرحله تدوین و صداگذاری، موسیقی و گویندگی است و درنهایت، کار تولید می‌شود.

دهقانی دشوارترین بخش تولید یک اثر پویانمایی را نیز مرحله متحرک‌سازی دانست و افزود: باتوجه‌به روش‌های مختلف، بخش اصلی مرحله تولید است و نیاز به مهارت و هنرمندی و خلاقیت بالای متحرک‌ساز دارد که اگر تجربه و دانش بالایی در این خصوص نداشته باشد، درکل، اثر موردنظر کیفیت و اثرگذاری لازم را نخواهد داشت. اضافه‌بر آن، دیگر قسمت‌های تولید نیز مهم و دشوار است و نبود گروه کارآزموده به‌خصوص در بخش کارگردانی و صداگذاری می‌تواند صدمه زیادی به بخش متحرک‌سازی و تولید نهایی وارد کند.

 طرح یک داستان

سرآغاز اثری دوست‌داشتنی

 از او در ادامه درباره طرح و سرمنشأ داستان کارهایش نیز پرسیدم که آیا تخیلی و مربوط به دنیای خیالی کودکان است یا برگرفته از قصه‌های بومی و یا ادبیات کهن کشورمان همچون شاهنامه و سعدی و غیره... که پاسخ داد: البته بسته به نوع کار، گاه تخیلی و گاه برگرفته از قصه‌های بومی و ادبیات کهن و معاصر است. گاهی بیان یک جمله یا رخ دادن یک اتفاق روزمره ممکن است فکر یک داستان باشد؛ اما در همه این موارد، وقتی با خیال و فانتزی ترکیب می‌شود به‌مفهوم پویانمایی و رسالت آن نزدیک‌تر می‌شود. داستان اگر اقتباس از ادبیات، خصوصاً ادبیات کهن باشد با ریشه داشتن در خاطرات قومی می‌تواند دلنشینی و شیرینی دنیای خیالی را دوچندان کند.

در مجموع، دهقانی که تأکید بسیاری بر حفظ ارتباط بین نسل‌ها دارد، بر این باور است که باید این ارتباط را حفظ کنیم و جلو هرگونه شکاف و فاصله را بگیریم. وی یکی از مؤثرترین شیوه‌ها در این مسیر را استفاده از قالب‌های مختلف برنامه‌سازی به‌ویژه پویانمایی می‌داند که از تأثیر و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

او آموزش، مهربانی و ارتباط بین فرزندان با پدر و مادر و نسل‌های قبل پدربزرگ و مادربزرگ و امر مهم صمیمیت بین خانواده و فضای بومی موجود را که رفته‌رفته رو به فراموشی نهاده، از مهم‌ترین انگیزه‌های شروع فصل سوم«ماه تی تی» دانست که به‌نظر، بستر مناسبی برای مطرح کردن موضوعات یادشده است.

 بازگشت افتخارآمیز «ماه تی تی»

با قصه‌های جدید

دهقانی همچنین مورد استقبال قرار گرفتن مجموعه‌های اول و دوم «ماه تی تی» را مهم‌ترین عامل در ساخت فصل سوم این اثر دانست. وی «ماه تی تی 3» را چنین توصیف کرد: «ماه تی تی» در 13 قسمت به زندگی کودکانه دختری خردسال به نام مهتاب (ماه تی تی) می‌پردازد که پدر و مادرش هنگام رفتن به سر کار، او را نزد پدربزرگ و مادربزرگش - که خانه آن‌ها در بافت قدیمی ‌شیراز است- می‌برند. در فصل سوم این مجموعه، داستان‌های جذابی حکایت می‌شود که مخاطب کودک به‌همراه ماه تی تی و عروسک‌های قدیمی ‌شیرازی «جی‌جی وی‌جی» علاوه بر آشنایی با آداب و رسوم شیراز، مفاهیم آموزشی و تربیتی را نیز می‌آموزد. همچنین صداپیشگی بومی ‌با لهجه شیرازی از دیگر خصوصیات بارز این مجموعه است. پیمان دهقانی علاوه‌بر کار تهیه و کارگردانی، به‌عنوان انیماتور نیز در ساخت این پویانمایی شرکت دارد. ناظر کیفی و مشاور فیلم‌نامه هم کاوه سیستانی و موسیقی آن از مهدی زارع است.

این هنرمند و برنامه‌ساز شبکه استانی فارس در خصوص مهم‌ترین تغییر و ویژگی این فصل از«ماه تی تی» هم گفت: گرچه این مجموعه ادامه مجموعه‌های قبل است، تأکیدش بیشتر بر خانواده، اخلاق ملی و دینی، متون و فرهنگ بومی تصویری و مکتوب خواهد بود.

 مهم‌ترین راز کشش یک داستان آن هم برای مخاطب کودک نیز ازنظر دهقانی، سادگی و روان بودن داستان، شاد بودن، ضرباهنگ مناسب و مهم‌تر از همه، آشنا بودن کودک با فضای پویانمایی است؛ عاملی مهم که کودک را به دنبال کردن داستان تشویق می‌کند.

 لزوم استفاده از زبان جهانی

اما اینکه چه کنیم که آثارمان (در قالب پویانمایی) جایگاه جهانی داشته باشد، سؤال دیگری بود که دهقانی بدان چنین پاسخ داد: جایگاه جهانی مقداری با ساخت پویانمایی ملی متفاوت است. برای مثال، بسیاری از مفاهیم ملی برای مخاطب بین‌المللی ناآشنا و نامفهوم است. موضوعات بومی‌که گاه برای مخاطب و کودک ایرانی قابل‌فهم است، برای مخاطبان آن سوی مرزها ناآشناست؛ بنابراین نخستین گام، استفاده از مفاهیم و دغدغه‌های بین‌المللی و جهانی در پویانمایی بین‌المللی است و اگر بخواهیم عناصر و مفاهیم ملی خود را هم در این آثار استفاده کنیم، ناچار به استفاده از همین زبان بین‌المللی است.

 گرهی که بازکردنی است

پیمانی در خصوص آینده پویانمایی در کشور به‌ویژه در مراکز صداوسیما هم گفت: متأسفانه در طول زمان، عواملی همچون وجود اختلاف قیمت‌ها در داخل و خارج از سازمان، کمبود نیروهای متخصص در شهرستان‌ها و... تا حدود زیادی سطح تولیدات مراکز صداوسیما را کاهش داده‌ است. تولیدکنندگان پویانمایی در مراکز صداوسیما و استان‌ها و شهرستان‌ها که قصد مهاجرت به تهران را ندارند، با برخی مشکلات مالی برای خرید تجهیزات و نیروی انسانی روبه‌رو هستند که باید دراین‌خصوص و به‌منظور رشد و شکوفایی این هنر چاره‌ای اندیشید. علاوه بر لزوم توجه به مشکلات مالی و تجهیزاتی، توجه به سازندگان پویانمایی که سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌کنند و تجربیاتی آموخته‌اند، اهمیت بسیار دارد. به‌طورکلی صداوسیمای استان‌ها به عنوان رگ‌های حیاتی رسانه ملی می‌توانند نقش بسزایی در تربیت و هدایت جریان پویانمایی ایفا کنند.

در پایان این گفت‌وگو دهقانی پیشنهادی نیز برای برگزارکنندگان جشنواره پویانمایی داشت. وی دراین‌باره گفت: پویانمایی‌های تک‌قسمتی در کنار آثار چندقسمتی و مجموعه‌ها می‌تواند راه‌حل بسیار خوبی به منظور کمک به سازندگان پویانمایی در سراسر کشور باشد؛ به این معنا که تولید‌کنندگان پویانمایی در مناطق دور از مراکز استان‌ها و تهران و همچنین تعداد بی‌شمار فارغ‌التحصیلان پویانمایی به‌علت هزینه بالا و عوامل تولیدی قادر به رقابت با شرکت‌های تولیدکننده مجموعه‌ برنامه‌های پویانمایی نیستند؛ اگرچه از نظر کیفی و موضوعی برخی از آثار از درجه بالایی برخوردارند. بنابراین، ضروری است که با دادن فرصت تولید به این‌گونه آثار، علاوه بر پخش آن‌ها در تلویزیون، تعداد شرکت‌ کنندگان از سراسر ایران را بیشتر و درنتیجه، رقابت و شور و هیجان را چندین برابر کرد.

 فصل سوم مجموعه «ماه تی تی» ادامه مجموعه‌های 26قسمتی «ماه تی تی 1» و «ماه تی تی 2» است که تاکنون افتخارات متعددی در جشنواره‌های مختلف کسب کرده ‌است. نامزد دریافت جایزه جشنواره تولیدات پویانمایی صداوسیمای مراکز در سال 1398، راه‌یابی به جشنواره دوسالانه پویانمایی تهران در سال 1398، راه‌یابی به جشنواره کودک و نوجوان اصفهان در سال 1398، راه‌یابی به جشنواره دوسالانه پویانمایی تهران در سال 1402، راه‌یابی به جشنواره آسیا اقیانوسیه ABU-1402، دریافت جایزه بهترین طراحی شخصیت در جشنواره تولیدات پویانمایی صداوسیمای مراکز استان‌ها در سال 1402 و راه‌یابی و دریافت جایزه بهترین موسیقی در جشنواره تولیدات پویانمایی صداوسیمای مراکز استان‌ها در سال 1402 ازجمله این دستاوردهاست. البته پیمان دهقانی توفیقات دیگری هم در عرصه ملی و بین‌المللی داشته که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:

انیماتور در فیلم «راز گل» - مرکز بوشهر- بهترین فیلم تولیدات مراکز در سال 1379؛ نویسنده و کارگردان و انیماتور پویانمایی «صبح به‌خیر آفتاب» - مرکز بوشهر- بهترین فیلم‌نامه تولیدات مراکز در سال 1380 و برنده جایزه اول افتخار سبز بسیج مراکز؛ نویسنده و کارگردان و انیماتور«رؤیای کودکی» - انجمن سینمای جوانان شیراز- دیپلم افتخار جشنواره استونی و جزو 10 اثر برگزیده جشنواره فیلم پلیس در سال 1383؛ نویسنده و کارگردان و انیماتور «کدام طرف» - انجمن سینمای جوانان شیراز- دیپلم افتخار جشنواره استونی؛ نویسنده و کارگردان و انیماتور «رویش دوباره» - انجمن سینمای جوانان شیراز- دیپلم افتخار جشنواره استونی و نامزد دریافت بهترین پویانمایی در سال 1381؛ نویسنده و کارگردان و انیماتور «گفت‌وگو از نوع سوم»، «فتح باغ» و «شکوفه فولاد» و کسب عنوان بهترین پویانمایی جشنواره زندان‌های سراسر کشور؛ کارگردان و انیماتور «سیگار» و کسب بهترین پویانمایی بخش سلامت تولیدات مراکز در سال 1385؛ کارگردان و انیماتور «هدیه روز مادر» و کسب عنوان بهترین فضاسازی پویانمایی تولیدات مراکز 1388؛ کسب مقام دوم برای پویانمایی «هدیه روز مادر» در جشنواره فیلم وارش سال 1389؛ برنده جایزه بزرگ جشنواره «earth vision» ژاپن با پویانمایی «هدیه روز مادر» در سال 1389؛ راه‌یابی به بخش نهایی جایزه جشنواره «international Strasburg film festival» با پویانمایی «پایان»، راه‌یابی به جشنواره«film aid film festival2020» با پویانمایی «پایان» و راه‌یابی به جشنواره «new earth international film festival» با پویانمایی «پایان» 1398در سال 1398 و راه‌یابی به جشنواره «cartoon club» ایتالیا با پویانمایی «اتاق 21» در سال 1399.