در اولین روز از مراسم هفته هنر انقلاب اسلامی در دانشگاه صدا و سیما بیان شد؛

همزمان با بیست و نهمین سالگرد شهادت سید شهیدان اهل قلم سید مرتضی آوینی، مراسم هفته هنر انقلاب اسلامی در دانشگاه صدا و سیما برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی،در اولین روز این مراسم که تا دوشنبه 22 فروردین ماه 1401ادامه خواهد داشت، کرسی ترویجی با موضوع « نسبت سینما با دین و هویت ملی» با حضور مسعود نقاش‌زاده و سید عماد حسینی ارائه شد.

در ابتدای این ارائه، حسینی به تبیین دیدگاه شهید آوینی درباره سینما پرداخت و گفت: آوینی سینما را یک «هنر تکنولوژیک» می‌دانست که علاوه بر وجوه فنی، هنر را نیز در خود دارد.
وی افزود: بنیاد فکری آوینی درباره سینما، به پیش از دسته بندی گونه‌های سینما برمی‌گردد. او از «ذات سینما» آغاز می‌کند. او معتقد است که ذات سینما غربی است و نمی توان آن را از ذات خود جدا کرد. با وجود این او در پی کشف ابعادی از سینما بود که قابلیت بیان مفاهیم دینی و بازنمایی هویت ملی را داشته باشد.
حسینی ارائه خود را در دوبخش خلاصه کرد و گفت: ابتدا بر آنچه آوینی به عنوان مبانی فکری‌اش از سینما در ذهن داشت، مروری می‌کنیم و پس از آن با نگاه انتقادی، برخی از رهیافت‌های او را مدنظر قرار می‌دهیم.
وی با اشاره به کتاب «فردایی دیگر» یکی از دو کتابی که از مجموعۀ مقالاتی به انتخاب خود او منتشر شده، بیان کرد: انسان معاصر و دنیای جدید اولین بخش از تفکر شهید آوینی است که در این کتاب آمده‌است. کتاب دو بخش دارد. بخش اول مجموعۀ سه مقاله است که به فهم و تفسیر عالم جدید غربی در وجوه گوناگون پرداخته است. بخش دوم نیز مجموعۀ چهار مقاله با موضوع شعر است و در آن عالم اشراقی و دینی را تبیین کرده است. این توجه به نحوۀ حضور انسان در دنیای جدید به ویژه در نسبت با سنت به نوعی موضوع اصلی تفکرات آوینی نیز هست. آوینی در مقالات و گفت‌وگوهایش با موضوع سینما نیز به این زمینۀ اصلی بی‌توجه نیست و در بحث‌هایش مدام به نسبت انسان معاصر با هویت و سنت ملی و دینی رجوع می‌کند.
حسینی با اشاره به رویکرد آوینی به مطالعۀ غرب آن را با هدف تبیین نسبت انسان معاصر با هویت و سنت ملی و دینی دانست و تصریح کرد: آوینی در این مسیر به سینما به عنوان محصولی از تکنولوژی غرب توجه می‌کند و شناخت او از سینما انتزاعی نیست.
وی افزود: آوینی در زمانی زندگی می‌کند که انقلاب اسلامی در ایران به پیروزی رسیده و او می‌کوشد درک درستی از تحولات پیش‌رو داشته باشد و تلاش دارد سینمایی متناسب با این تحولات پایه‌گذاری کند.
حسینی با اشاره به دیدگاه آوینی مبنی بر اینکه خرق حجاب تکنیک تنها از راه اجتهاد و توجه به فطرت انسان به دست می‌آید، گفت: آوینی برای غلبه بر ولایت تکنیک به دنبال راهکار می‌گردد. او باز هم به ریشه‌های اعتقادی و حکمی خویش بازمی‌گردد و با بازتعریف کلماتی مانند اجتهاد، تقوا و ... راهکارهایی ارائه می‌دهد که البته بیش از اینکه عملی باشد، نظری است.
وی تصریح کرد: آوینی امیدوار است نسل جدیدی از فیلمسازان متأثر از انقلاب اسلامی از قابلیت‌های تازه به خرق حجاب تکنیک در سینما نائل شوند.
وی افزود: شهید آوینی در نسبت ذات سینما با اسلام و هویت ملی معتقد بود که اگر جماعتی از هنرمندان در یک دورۀ خاص، تفکر اسلامی داشته باشند، در فیلم‌هایشان خود و فرهنگشان را بیان می‌کنند، آنها با دشواری راه‌های غلبه بر تکنیک و ابزار را خواهند یافت اما ذات سینما اسلامی نخواهد شد و این سینما در واقع انعطافی از همان سینما است.
حسینی تصریح کرد: خوانش انتقادی آرای اندیشمندان تأثیرگذاری چون آوینی، افق‌های تازه ای پیش روی نظریه پردازان بومی سینما می‌گشاید.


مسلمان معتقد و انقلابی آرمانگرا

در ادامه مسعود نقاش‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در نقد ارائه پیش‌رو گفت: دایره مورد بحث آنقدر گسترده است که نمی توان به سادگی از آن گذشت.شهید آوینی فردی است که در زمان خود معنایی را کشف کرد و از هر ابزاری می‌خواست استفاده کند تا آن درک و کشف را به زبان بیاورد.
وی افزود: او تلاش کرد نظریه فراگیر در ذیل آرمان‌ هنر را طراحی و بازتولید کند و از این رو به همه آموزه‌های فرهنگی و هنری که در دسترس بود، اتکا کرد.
نقاش زاده تصریح کرد: نباید عنوان نظریه پرداز را به شهید آوینی تحمیل کرد و بعد هم بیان کنیم که او نظر هدفمندی ارائه نداده‌است. چرا که آوینی خود مدعی نظریه‌پردازی نبود و فقط نظراتش را با ادبیات تئوریک مطرح می‌کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما گفت: شهید آوینی یک مسلمان معتقد و انقلابی آرمانگرای پر شور بود که تلاش می‌کرد جهان جدیدی از منظر تاریخ و باورها بازنمایی کند.
وی افزود: آرای آوینی تحت تأثیر علاقه و ارادتش به انقلاب اسلامی و حضرت امام (ره) بود و عشق و شیدایی به این دو در کلماتش هویداست. او آرمانگرایی بود که با اخلاص و سختکوشی نگاهش را به سینما و دین معطوف کرده‌بود و می‌تواند سرمشق بسیاری از هنرمندان قرار بگیرد.
نقاش‌زاده تصریح کرد: اگر شور بی‌پایان وی و علاقه‌اش به انقلاب اسلامی را درک کنیم دیگر درباره عدم تمرکز تئوریک در نوشته‌های او ایرادی نمی‌بینیم.
وی ادامه داد: آوینی براین باور بود که نباید در حجاب تکنیک متوقف شد و برای رسیدن به مفهوم سینما باید از فرم و تکنیک عبور کرد. هرچند اکنون می‌دانیم که در سینما عبور از فرم امکان پذیر نیست بلکه باید مفهوم را از آن خود کرد.