جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک دومین دوره خودش را با شعار«صدای واقعیت، پژواک حقیقت» با هدف احیای ساختار و ارتقای جایگاه مستند در برنامه‌های رادیویی و آموزش و بازآموزی مهارت‌های مستندسازی رادیویی را 18 اردیبهشت ماه 1402 برگزار می‌کند.
«علی بخشی زاده»، معاون صدا با بیان ویژگی‌های یک مستند رادیویی خوب، می‌گوید: در مستند باید تمام حرفها استناد داشته باشد، به تعبیر امروزی پشتوانه علمی داشته باشد، چارچوب درست و ریتم مناسب داشته باشد، دقیقا به هدف برنامه فکر کند و اجزای برنامه در راستای هدف باشد. یک مستند باید در کوتاه ترین زمان هدفش را بیان کند و مخاطبش را ملول نکند.
معاون صدا با اشاره به استقبال مستندسازان از دومین جشنواره پژواک می افزاید: آثاری که به دبیرخانه رسید بیش از 700 اثر بود که کار را برای داوران خیلی سخت کرد. در مرحله اول غربالگری حدود 100 اثر از دور داوری خارج شد، حدود600 اثر با توجه به محورهای تعیین شده در جشنواره، ارزیابی شد و مورد داوری دقیق قرار گرفت و در حال حاضر هم نامزدهای انتخابی مشخص و اعلام شده است.
امیدوارم استمرار جشنواره مستند پژواک دقیقا در کمک به قالب مستند عمل کند، شواهد نشان دهنده اینکه کار در حال انجام است. سال گذشته ما به دنبال برنامه مستند می‌گشتیم، اما امسال آثار بسیاری از مستندسازان به دست ما رسید. در مراکز استانها که حدود 38 رادیو داریم، از رادیو محلی و رادیوهای مراکز استانی، استقبال بسیار چشمگیر بوده است و خیلی از آثار همکاران در مراکز استانها نامزده جشنواره شده اند و در رادیو هم استقبال بسیار فراوان بود.
بخشی زاده از راه اندازی رادیو مستند خبر می دهد و می‌گوید: اپلیکیشن ایران صدا برای تمامی مخاطبین قابل دریافت است. مخاطبان می توانند رادیو جشنواره را هم روی موج اف.ام ردیف 95,5 مگاهرتز بشنوند. پیشنهاد می‌کنم مردم عزیز این رادیو را از دست ندهند؛ مستند های برگزیده جشنواره پژواک، مستندهای قابل اعتنا و مستندهایی که نمره بالایی را در جشنواره کسب کرده اند از این رادیو پخش خواهد شد.
بنای جشنواره بر پایه امید و امید آفرینی است
»حمیدرضا افتخاری» دبیر دومین جشنواره رادیویی پژواک می‌گوید: تم جشنواره پژواک؛ بر پایه امید و امیدآفرینی است، آثار برگزیده از هر گونه سیاه‌نمایی و القای ناامیدی به دور بودند.
وی با بیان اینکه با توجه به توانمندی‌های داوران و نیاز جشنواره، داوران را از شبکه‌های مختلف رادیویی انتخاب کرده ایم، می‌گوید: با توجه به زمان‌بندی که در کمیته برنامه‌ریزی صورت گرفت، زمان کافی در اختیار داورها قرار گرفت تا سر فرصت داوری‌ها انجام شود. برای انتخاب داوران از شبکه‌های رادیویی درخواست شد تا پیشنهادهای خود را ارائه دهند و ما با توجه به توانمندی‌ها و نیاز جشنواره، داوران را انتخاب کردیم.
افتخاری در پایان یادآوری می‌کند: در فراخوان این دوره از جشنواره چهار بخش اصلی، ساختاری، مستمر و ویژه در نظر گرفته شد که در بخش اصلی، مستندسازان در شش موضوع «انقلاب اسلامی و دفاع مقدس»، «جهاد تبیین و هدایت فرهنگی»، «جمعیت، فرزندآوری و تقویت نهاد خانواده»، «محیط زیست»، «شعار سال» و «پاسداشت زبان فارسی» در جشنواره حاضر شدند.
وی می افزاید: در بخش ساختاری نیز برنامه‌سازان در شش بخش «مستند محض»، «مستند بازسازی»، «مستند داستانی»، «مستند گزارشی»، «مستند پرتره» و «مستند مینی‌فیچر »به رقابت پرداختند.
همچنین در بخش مستمر، آثار در سه بخش «مستند بلند»، «مستند نیمه بلند» و «مجموعه مستند» ساخته شده و در بخش ویژه نیز برنامه سازان آثار خود را در دو موضوع «مدافعان امنیت» و «حوادث تروریستی» ارسال کردند.
ملاک‌های پنجگانه داوری
«رضا بحیرایی» مسئول کمیته داوری جشنواره پژواک می‌گوید: تمامی‌برنامه‌های داوری شده چه در بخش موضوعی و چه در بخش ساختاری (به استثنای بخش ویژه) درباره موضوع‌های شش گانه مصوب جشنواره بود که شامل انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، استقلال و همبستگی ملی، جهاد تبیین و هدایت فرهنگی، جمعیت فرزندآوری و تقویت نهاد خانواده، محیط‌زیست، شعار سال، پاسداشت زبان فارسی است.
مسئول کمیته داوری جشنواره پژواک با اشاره به ملاک‌های پنجگانه داوری برنامه‌ها می افزاید: پژوهش‌محوری، میزان استفاده از منابع غنی پژوهشی و بنیه پژوهش‌محور برنامه از جمله ملاک‌های داوری بود. علاوه بر این؛ ژرف‌اندیشی، عمیق بودن مسیر محتوایی برنامه در معرفی یا پردازش و نتیجه‌گیری از دیگر ملاک‌ها بود. همچنین، به وضوح و کیفیت فنی غنای کیفی و استفاده مناسب از تکنیک‌های فنی توجه شد.
برگزیده جاودانه‌ترین آثار مستند رادیویی در دسترس عموم
«وحید اسدی»، دبیر علمی دومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک با تاکید بر اینکه ارتقای مهارت های برنامه سازان رادیویی در دستور کارش است، می‌گوید: مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی هدفمند و مستمر به منظور ارتقای مهارت‌های برنامه‌سازان رادیو را بر عهده داشتم. تمامی محتوای آموزشی برای استفاده مردم عزیز علاقه‌مند به تولید آثار مستند صدا پایه از طریق درگاه‌های مجازی و اجتماعی جشنواره پژواک به نشانی pejvak.irib.ir و صفحات اجتماعی متنوع مرتبط در دسترس بوده است.
شنوندگان و علاقه مندان به مستند رادیویی را دعوت می‌کنم به شنیدن برگزیده شنیدنی‌ترین و جاودانه‌ترین آثار مستند رادیویی که طی دهه‌های اخیر در شبکه‌های گوناگون رادیویی ساخته شده‌اند و اکنون از رادیو مستند به نشانی mostanadradio.ir و برنامه کاربردی ایرانصدا پخش می‌شوند.
اسدی معتقد است: برگزاری جشنواره مستند پژواک به‌نظر یکی از گام‌های هوشمندانه و موفق برای نوزایی و رشد مجدد تولید آثار مستند رادیویی است.
پژوهش محور بودن، جذاب بودن مستند و بدیع بودن سوژه
«سعید معدن کن» داور این دوره از جشنواره پژواک و داور بخش نهایی دوره اول و مدیرکل فیلمنامه‌نویسی مرکز سیما فیلم با اشاره به اینکه در برگزیده شدن آثار چه ملاک هایی مد نظر قرار گرفته شد؟ می‌گوید: پژوهش محور بودن، جذاب بودن مستند و بدیع بودن سوژه از جمله ملاک های داوری است. علاوه بر اینها؛ کیفیت فنی خوب، داشتن خط روایی مناسب و توانایی انتقال پیام مورد نظر مستندساز به مخاطب از دیگر مواردی است که در برگزیدن شدن آثار مد نظر قرار می‌گیرد. تناسب گونه درست مستند با سوژه و موضوع انتخابی، تکنیک ساخت، استفاده درست و مناسب از صوت و جلوه‌های صوتی از دیگر مواردی است که ملاک و ویژگی‌های ارزیابی در داوری‌هاست.
معدن کن تاکید می‌کند: تولید مستند کوتاه مدت نیست، یک کار گذرا نیست، بلکه احتیاج به زمان و پشتیبانی مالی و معنوی دارد.
ناب بودن موضوع و نوآوری در ارائه محتوا
«شهرام ملازاده» داور اولین دوره و دومین جشنواره رادیو و مدیر سابق شبکه پیام با بیان ملاک های داوری در ارزیابی آثار ارسالی می‌گوید: امسال هم بنده در خدمت دوستان رادیویی ام بودم. آثاری برگزیده شد که دارای ویژگی‌های مطرح شده در فراخوان بود و در چارچوب و قوانین جشنواره ارسال شده بود. در بخش داوری آنچه بسیار اهمیت داشت؛ ناب بودن موضوع و نوآوری در ارائه محتواست.
دوری از تکلف و حاشیه پردازی بی مورد
«بهنام احمدپور»، داور این دوره از جشنواره و داور بخش نهایی نخستین جشنواره پژواک، مدیر پیشین شبکه رادیویی ایران و جوان درباره ویژگی‌های یک مستند شنیدنی و خوب توضیح می دهد و می‌گوید: انتخاب سوژه مناسب، پشتوانه تحقیقی و پژوهشی، امانت داری در روایت از جمله ویژگی‌های یک مستند رادیویی خوب است. به کارگیری بهینه ابزار و ادوات فنی و هنری برای روایت و یا بازسازی واقعیت و باورپذیر ساختن اثر رادیویی، در شنیدنی تر شدن اثر بی تاثیر نخواهد بود. از دیگر نکاتی که یک مستند را شنیدنی تر می‌کند انسجام و حفظ تداوم روایت است، توجه به مهمترین وجوه واقعه، پرداخت به نکات اساسی و دوری از تکلف و حاشیه پردازی بی مورد است.
دومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک 18 اردیبهشت در مرکز همایش های بین المللی صدا و سیما برگزار می‌شود.