با سازندگان برنامه «شهران» که نگاهی خاص به موضوعات روز دارد

برنامه«شهران»شبکه 5 کار گروهی جوان و خلاق است که با روایتی طنز به اولین‌ها و ترین‌های کم‌تر شنیده شده‌ ایران می‌پردازد.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی،  مخاطب برنامه در «شهران»  سن و سال نمی‌شناسد و از کودک شش ساله تا آدم‌های 70 ساله با این برنامه ارتباط برقرار می‌کنند. پیش‌تولید سنگین و فکر شده، طراحی شخصیت‌های متعدد، داشتن فضای طنز و خیالی همراه با ارائه اطلاعات مفید به مخاطب، ضرباهنگ تند برنامه، وسواس در انتخاب گروه نویسندگان، مجری‌ها و گویندگان، استفاده خلاقانه و با کیفیت از تکنیک پرده سبز (کروماکی) و ... از جمله ویژگی‌هایی است این برنامه را به کاری متفاوت در حیطه برنامه‌سازی با محوریت اطلاع‌رسانی تبدیل کرده‌است. این برنامه شنبه تا سه‌شنبه ساعت 21:00 از شبکه پنج روانه آنتن می‌شود و بازپخش آن روز بعد ساعت 14:00 است.

ارائه اطلاعات دسته‌بندی شده با روایت طنز

 مجید فتاحی، تهیه‌کننده و کارگردان «شهران» است و البته این تجربه، اولین حضور او در عرصه برنامه‌سازی نیست. فتاحی علاوه بر تهیه‌کنندگی و کارگردانی برنامه‌هایی مثل «قندون» که هم اکنون در حال پخش از شبکه پنج سیماست، کارگردان هنری جشنواره بین‌المللی مدافعان حرم، کارگردان هنری چهارمین جشنواره تلویزیونی جام‌جم و تهیه‌کننده برنامه «نمای رادیو» از شبکه نسیم نیز بوده‌است.

مجید فتاحی درباره شکل‌گیریِ طرح اولیه و پیش‌تولیدِ «شهران» توضیح داد: فکر تولید این برنامه تابستان سال گذشته شکل گرفت که درباره اولین‌ها و ترین‌های ایران بود. پس از آن، گروه نویسندگان شکل گرفت. در پیش‌تولید این کار که به نسبت سنگین هم بود دو تا سه بار متن و موضوعات بازنویسی و تا آبان سال ۹۸ که حدود سه قسمت از برنامه ضبط و تدوین شد، ولی در جلسات اتاق فکر و رایزنی با نویسندگان، مجری و ... بخش‌هایی را حذف و اضافه کردیم. از اواخر فروردین امسال تولید را به صورت رسمی‌شروع کردیم تا خرداد که ضبط تمام شد. تدوین هر قسمت از برنامه حدود هشت روز طول می‌کشید، زیرا برنامه با استفاده از شیوه پرده سبز(کروماکی) ضبط می‌شود و به غیر از طراحیِ زمینه و نورپردازی، برنامه سرشار از موشن‌گرافیک و نمادهای گرافیکی است که متناسب با متن نوشته شده و دیالوگ‌‌‌ها هم مدام در حال تغییر هستند.

کارگردان هنری چهارمین جشنواره تلویزیونی جام‌جم درباره گروه اجرا و گویندگان این برنامه از الهه پرسون به عنوان مجری اصلی نام برد و گفت: گویندگان گفتارها محمد کاظمی و ریحانه ایزدی هستند. برای رسیدن به این گزینه‌ها نیز تعداد زیادی گوینده عوض کردیم، زیرا به صداهایی نیاز داشتیم که بافت و ترکیب صدای مورد نیاز برنامه را در کنار هم ایجاد کنند. ریحانه ایزدی از شیراز و محمد کاظمی از قائم‌شهر به این گروه پیوستند.

وی ادامه داد: جنس صدای این دو با هم ترکیب مناسبی برای برنامه بود. این دوستان صداپیشه هستند و برای دیالوگ‌ها شخصیت‌سازی می‌کنند. همه متن‌ها از قبل با این دو گوینده تمرین شد و همیشه به آن‌ها می‌گفتم باید بدانید چه در ذهن نویسنده می‌گذشته که این متن را نوشته، چون با این نگاه می‌توانید آکسان (تأکید یا تکیه بر شدت صدا روی یک حرف) را در جای مناسب خود بگذارید و این‌گونه لحن نویسنده‌ها به گوینده منتقل می‌شود. همچنین از آن‌ها می‌‌خواستم به گونه‌ای متن‌ها را بخوانند که بیننده احساس کند شادی در فضا وجود دارد تا به صورت ناخودآگاه لبخند به لب بیاورد و نیرو بگیرد.

وی درباره اجرای دیگر بخش‌های برنامه اضافه کرد: مجری بخش «که چی؟» مرتضی پرنیان است و سهیل غلامرضاپور ، ریحانه ایزدی، فاطمه محمدی‌فر، محسن و آیدین امین نیز بخش « صفر و یک» را اجرا می‌کنند.

کارگردان «شهران» درباره هدف از تولید این برنامه ابراز داشت: برنامه‌ها متعددی با هدف اطلاع‌رسانی در تلویزیون تولید می‌شوند که موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و... را در بر می‌گیرند، ولی «شهران» قصد دارد اطلاعات دسته‌بندی شده را با روایت طنز به مخاطب منتقل کند. در حقیقت به نحوی این اطلاعات و آمار و ارقام در برنامه مطرح می‌شود که مخاطب در گام اول مجذوب روش وشکل انتقال مفهوم شود و سپس حرف برنامه را بشنود.

وی ادامه داد: اعتقاد ما در اتاق فکر«شهران» این است که مخاطب رسانه، نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان ابتدا باید جذب مهارت شما شود تا در مرحله بعد حرف شما را گوش کند. ما سعی کرده‌ایم این نوآوری  را در ایجاد طنز، اجرا، موشن‌گرافیک، موسیقی، گریم، لباس و... لحاظ کنیم. «شهران» برنامه‌ای است که اطلاعات کم‌تر شنیده‌ شده‌ای را درباره اولین‌ها و ترین‌های ایران می‌دهد؛ البته با روایت طنز.

فتاحی با بیان اینکه سختی کار بیش‌تر بر روی دوش نویسنده‌هاست، توضیح داد: به این علت که نویسندگان برنامه حجم زیادی اطلاعات دارند و در مرحله تحقیق و پژوهش هم اطلاعات دیگری کسب می‌کنند، باید این داده‌ها را دسته‌بندی  و سپس از هرکدام یک بخش را به نحوی انتخاب ‌کنند که آسیبی به داده‌‌ها وارد نشود و در مرحله بعدی شروع به سناریونویسی، شخصیت‌پردازی و طراحی روایتی طنز برای هر قسمت کنند.

وی در ادامه به ضرباهنگ تند «شهران» اشاره کرد و گفت: ما در این برنامه به ضرباهنگ تند نظر داریم، چیزی که برنامه‌های تلویزیونی به آن نیاز دارند. برای نمونه حتی اگر دو قسمت از بعضی سریال‌ها را هم نبینید چیزی از دست نمی‌دهید چون ضرباهنگشان کند است، اما در برنامه تلویزیونی ماجرا متفاوت است؛ بنابراین ما در «شهران» تلاش کرده‌ایم ضرباهنگ را تند و تعداد شخصیت‌ها را زیاد کنیم به نحوی که اگر 20 دقیقه برنامه را دیدید احساس کنید 10 دقیقه گذشته‌است. اعتراضی هم که به ما می‌شود همین زمان کوتاه برنامه است، در حالی‌که دوست داریم ضرباهنگ برنامه‌ به گونه‌ای باشد که مخاطب در زمان پخش برنامه به هر دلیلی اگر از تلویزیون فاصله گرفت بخش عمده‌ای از برنامه را از دست بدهد و بنابراین با ضرباهنگ تند بیننده را پای تلویزیون نگه داریم.

فتاحی درباره جایگاه طنز در این برنامه تصریح کرد:  من نمی‌گویم مردم باید «شهران» را ببینند و بخندند، ما برنامه طنز نساخته‌ایم، بلکه روایتمان به نحوی است که لبخند را به لب مردم می‌آورد. نکته اصلی که در دل «شهران» نهفته، این است که سعی می‌کنیم امید را به جامعه تزریق کنیم. همین که به صورت کاملا علمی‌به این نکته اشاره می‌کنیم که ما در بسیاری موارد اولین و بهترین بوده‌ایم، حتی در زمان قاجار که جزو بدترین دوره‌‌های تاریخی و حکومتی بوده ما در بسیاری موارد اولین بوده ایم، به نوعی امیدبخشی به جامعه است. همین امروز هم در موضوعاتی ، ترین، بهترین یا  اولین هستیم که می‌توانیم به آن افتخار کنیم و این مسئله را در لایه‌های زیرین «شهران» کاملا می‌بینید.

فتاحی در پایان یادآور شد: سعی کرده‌ایم برای مخاطب نتیجه‌گیری نکنیم و بیش‌تر به روایت بپردازیم. تلاش می‌کنیم با مردم به زبانی که دوست دارند با آن‌ها گفت‌وگو شود، صحبت کنیم، تا ضمن برخورداریِ مخاطب از اطلاعات مفید، زمان  مفرحی هم با تلویزیون سپری کنند.

 اتاق فکر «شهران» به روایت سردبیر

 اتاق فکر «شهران» علاوه بر مجید فتاحی به عنوان تهیه‌کننده و کارگردان، از زهرا داوری‌کیا و ستاره بلادی به عنوان نویسندگان متبحر رادیو و تلویزیون نیز بهره می‌گیرد. این‌ها را محسن امین به عنوان سردبیر برنامه می‌گوید.

امین اضافه می‌کند: این اتاق فکر علاوه بر سوژه‌یابی روی نوشتار متون نیز کار می‌کند. اینکه شروع هر برنامه چگونه باشد، شوخی‌ها چگونه شکل بگیرند، بخش‌های گفتاری و آیتم‌‌‌ها چه باشند، پلاتوها، دکوپاژها وتیپ‌هایی که متولد می‌شوند و ... همه طراحی شده‌اند و حدود یک متن سه هزار کلمه‌ای را برای هر قسمت از برنامه شکل می‌دهند. بنابراین، پیش‌تولید این کار، یک اتفاق فکر شده است و در موارد معدودی از بداهه استفاده برده‌ایم. کم‌تر برنامه‌ای را به یاد دارم که این اندازه اطلاعات مستند و مکتوب داشته‌باشد. البته غیر از این هم نمی‌تواند باشد، زیرا اگر بخواهید یک انفجار موضوعی داشته باشید باید داده‌ها حساب‌ شده باشند و همه مکتوب شوند. نمایش هم از گریم و لباس گرفته تا طراحی شخصیت و دکوپاژ و ... سناریوی ویژه‌‌ای می‌طلبد.

سردبیر برنامه درباره رویکرد کلی «شهران» گفت:در برنامه «شهران» نگاهمان به داشته‌هایی است که همه ما در زندگی فردی و اجتماعی‌مان داریم و شاید کم‌تر به آن توجه کرده‌ایم. مواردی که بازخوانی آن‌ها تزریق امید به جامعه است. ضمن اینکه هر برنامه موضوعی مشخص دارد، مثل ازدواج یا سفر. در این حوزه به این می‌پردازیم که اولین‌ها در هر موضوعی‌، چه چیزها یا چه کسانی بوده‌اند، موفق‌ترین‌ها چه کسانی بوده‌اند، نمونه‌‌های مشهورتر را که به نوعی «ترین» هستند، نام می‌بریم. چون شما وقتی به شاخص‌های یک موضوع خاص می‌رسید به مخاطب یادآوری می‌شود که در چه جایگاهی ایستاده بوده و در ادامه به کجا می‌تواند برسد.

امین درباره قالب «شهران» اظهار داشت: قالب را تلفیقی از ارائه محتوا در ظرف طنز قرار دادیم و به همین علت شما می‌بینید که برنامه، ترکیبی از اجرا و بازی است. حتی گفتارها هم فضایی خیالی و دوست‌داشتنی دارند.

امین درباره سوژه‌یابی در «شهران» گفت: در سوژه‌یابی به این نکته توجه می‌کنیم که هر آنچه در زندگی روزمره ما عینیت دارد می‌تواند موضوع برنامه باشد. شاید مزیت برنامه «شهران» این باشد که سراغ موضوعاتی می‌رود که مردم درگیرش هستند و با آن‌ها زندگی می‌کنند و صرفا سراغ موضوعات انتزاعی نمی‌رود. این اولین‌ها در گذشته وجود دارند، ولی چون ما برنامه خاطره‌محوری  نیستیم وقتی سراغ «ترین» می‌رویم به آینده هم سفر می‌کنیم و به پیدا کردن مصداق هایی در زندگی حال و آینده می‌پردازیم.

مبنای «شهران» ارائه اطلاعات است، ولی در بستری مخاطب‌پسند که داده‌های ارائه شده در ذهن مخاطب بماند. سردبیر «شهران» افزود: در این زمینه، هم از ظرفیت طنز استفاده کردیم و هم از نمایش. در ادامه نیز الهه پرسون به عنوان یک مجری معیار که هم پلاتو می‌گوید و هم در بخش‌های مختلف به ایفای نقش و حتی استندآپ می‌پردازد، انتخاب شد.

امین افزود: برای به قوام رساندن این ماجرا نیز از پرده سبز استفاده کردیم، زیرا اگر می‌خواستیم از فضای واقعی استفاده کنیم کار پیچیده‌تر می‌شد و بخش‌های زیادی هم خوب از آب در نمی‌آمد. همه این‌ها باعث شد که نمونه کم‌تر تولید شده‌ای در حوزه برنامه‌سازی روانه آنتن شود، زیرا هم‌زمان هم رسالت خود را به عنوان برنامه‌ای آگاهی‌‌‌محور به انجام رسانده بودیم و هم در کنار آن با فضایی سنگین، مخاطب را دلزده و فراری نمی‌کردیم.

سردبیر این برنامه درباره فکر شکل‌گیری بخش «صفر و یک» توضیح داد: فکر کردیم وقتی از اولین‌ها و ترین‌ها صحبت می‌کنیم، هر یک از این موضوعات برای افراد مختلف ظهور و بروز متفاوتی دارد. مثلا آشنایی با پدیده گوشی همراه برای نسل دهه 70، در سن 10 یا 12 سالگی رخ داده‌ و برای فرد دیگری در دهه دوم زندگی‌اش و برای بخشی از جامعه هم مثلا در 40 سالگی بوده‌است. بنابراین، کنش این افراد برای مواجهه اول با گوشی همراه متفاوت است.

امین افزود: یا اولین‌هایی را دهه 40 و 50 داشته‌اند که متولدان دهه 80 یا 90 تجربه‌شان نکرده‌اند، مثل نوار کاست. بنابراین، به آیتم «صفر و یک» فکر کردیم با این شان نزول  که برخی پدیده‌ها برای دهه‌هایی صفر بوده و برای نسل‌هایی یک. هر چند صفر و یکی شدن ماجرا الزاما به زمان وابسته نیست و گاهی در بُعد جغرافیایی هم رخ می‌دهد. مثلا برف برای ساکنان آذربایجان یک، «یکِ» بزرگ و بدیهی است و مثلا برای جنوبی‌های سمت بندرعباس که هنوز برف را عمیق تجربه نکرده‌اند، پدیده‌ای صفر است.

محسن امین درباره شکل‌گیری آیتم «که چی؟» هم توضیح داد: همیشه مسئله‌ای هست مبنی بر اینکه مجموعه اطلاعات بی‌دلیلی وجود دارند که ممکن است هرگز به کارتان هم نیاید. بنابراین گفتیم شاید برخی مخاطبان بگویند وقتی این اطلاعات را به دست آوردیم؛ که چی؟ با این داده‌ها چه کار کنیم.

امین در انتها یادآور شد: در بخش «که چی؟»  سعی کرده‌ایم الگوی فکری و سواد رسانه‌ای را با مخاطب تمرین کنیم. بنابراین، سراغ اطلاعات علمی مشخصی می‌رویم و پس از ارائه آن اطلاعات نحوه استنتاج صحیح از داده‌های متفرقه را می‌گوییم. این آیتم با اجرای مرتضی پرنیان همراه بود که تفاوت خوبی از نحوه یک اجرای رسمی و علمی‌با اجرایی خیال‌پردازانه دارد.

 حضور در «شهران» برایم چالش‌برانگیز و جذاب بود

 الهه پرسون، مجری- بازیگر برنامه «شهران» است؛ اجرایی که با همه کارهای قبلی او متفاوت است. پرسون در این برنامه بیش از 20 شخصیت مختلف را بازی کرده‌ و ترجیح داده ایفای نقش‌ها به ‌گونه‌ای باشد که از شخصیت واقعی‌اش به عنوان مجری‌ای که بیننده در این 15 سال از اجرای او به یاد داشته، دور باشد. بانوی مجری برتری که در سال 97 منتخب مردم شد، درباره شیوه اجرا در «شهران» می‌گوید.

الهه پرسون با اشاره به اینکه تلاش کرده آموزه‌های خودش را در تئاتر و چند کار سینمایی در «شهران» به کار گیرد، اظهار داشت: حضور در برنامه «شهران» برای خودم بسیار جذاب و هیجان‌انگیز بود و از ایفای نقش شخصیت‌های مختلف و گروه‌های سنی متفاوت با دغدغه‌های گوناگون لذت می‌بردم. «شهران» از جمله کار‌هایی است که حال من در آن خوب بوده و از حضور در آن لذت برد‌ه‌ام.

وی ادامه داد: اعتقاد دارم کسی که در حوزه اجرا و هنرهای نمایشی فعالیت می‌کند اگر در لحظه خلق اثر لذت نبرد، مخاطب هم نمی‌تواند با او ارتباط برقرار کند. اگر هنرمند زیر فشار روانی متنی را بخواند یا اجرا کند، مخاطب متوجه حال بد او می‌شود. معتقدم تمام انرژی‌های درونی من کاملا شفاف به مخاطب منتقل می‌شود. ضمن اینکه آگاهی و شعور مخاطب هر روز نسبت به قبل در حال رشد است.

مجری برنامه «شهران» اضافه کرد: سال 85 کارم را در رادیو شروع و از سال 92 به صورت رسمی اجرا در تلویزیون را آغاز کردم. احساس می‌کنم روند رشد مخاطب طی این سال‌ها (شاید به خاطر تعدد شبکه‌های تلویزیونی و رشد فضای مجازی) روندی صعودی بوده‌است. مخاطب متوجه می‌شود که من واقعی هستم یا تصنعی کار می‌کنم، اگر خودت نباشی باعث فاصله گرفتن مخاطب از تو خواهد شد. در «شهران» حال مخاطب برای من بسیار مهم است. اینکه هم تلنگری هر چند کوچک به او بزنم و هم باعث شوم حالش خوب شود و در عین حال به آگاهی درباره موضوع مورد نظر برنامه هم برسد.  پرسون درباره «چالش» ویژه برنامه «شهران» بیان داشت: چالش برنامه «شهران» گستردگی آن بود که آن را از کارهای دیگر دشوارتر می‌کرد. ما در این برنامه اطلاعاتی تاریخی به مخاطب ارائه می‌دهیم که اگر تنها کمی جابه‌جا شود اثرگذاری خوبی نخواهد داشت، به همین علت از تهیه‌کننده و کارگردان گرفته تا گروه حرفه‌ای سردبیر و نویسندگان برنامه به صورت شبانه‌روز، همه‌جانبه و فراگیر در حال فعالیت هستند تا محتوایی بسیار علمی و جامع به بیننده ارائه دهند.  وی ادامه داد: اتفاقات تاریخی را از پایه در برنامه مطرح می‌کنیم و سعی می‌شود همه مسیر پیدایش یک رویداد برای مخاطب به شکل‌های مختلف نشان داده شود؛ اتفاقی که مشابهش را در برنامه‌ای دیگر به یاد ندارم. باور دارم کسی که خوب فکر می‌کند نیازی ندارد زیاد فکر کند. بنابراین، باید روش درست تفکر را یاد بگیریم و آن را به مخاطب هم آموزش دهیم؛ اتفاقی که در «شهران» در حال رخ دادن است.