با هدف ارتقای کیفی برنامه‌های گفت و گو محور تلویزیون، نشستی با عنوان «واکاوی مؤلفه‌های بصری و زیبایی‌شناختی برنامه‌های تلویزیونی» به منظور ارائه راهکارهای رسانه ای و نوآورانه برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، روز دوشنبه 23 مهرماه نشستی با عنوان «واکاوی مؤلفه‌های بصری و زیبایی‌شناختی برنامه‌های تلویزیونی گفت‌وگومحور دینی» در تالار پژوهش مرکز تحقیقات ساختمان اداری رسانه ملی برگزار شد.

در این نشست که با حضور برنامه سازان برنامه‌های معارفی، پژوهشگران و کارشناسان این حوزه برگزار شد، دکتر «مریم وطن خواه» دانشجوی دکتری مطالعات رادیو و تلویزیون دانشگاه صداوسیما به واکاوی مولفه‌های بصری و زیبایی شناختی برنامه‌های گفت و گو محور تلویزیون با محوریت مطالعه موردی برنامه‌های «سمت خدا» و «سوره» پرداخت.

وی در ابتدا این نشست با تاکید بر این که دین اسلام برای ارائه و ترویج آموزه‌های دینی خود باید از ظرفیت هایی مختلفی استفاده کند، گفت: یکی از ابزارهای مهم برای انتقال اصول و مبانی دین اسلام، رسانه به ویژه تلویزیون است که در عرصه‌های مختلف حضور پررنگ و فعالی دارد و نقش موثری هم برای انتقال مفاهیم دینی ایفاء می‌کند.

دکتر وطن خواه با اشاره به این که برای انتقال معارف و آموزه‌های دینی به نسل جدید مخاطبان، تلویزیون نیازمند بازنگری و نوآوری در قالب‌ها و سبک‌های برنامه‌سازی دینی است، گفت: یک برنامه دینی را نباید در یک دکور ساده با یک مجری و یک میهمان خلاصه کرد. علاوه بر محتوا، عناصر زیبایی‌شناختی تصویر نیز در اثرگذاری برنامه مهم هستند.
وی عواملی همچون شناخت مخاطب و درک خصوصیات و نیازهای نسل جدید مخاطبان، ارائه محتوای متناسب با نیاز مخاطبان جدید و بازنگری و نوآوری در قالب‌ها و سبک‌های برنامه‌سازی دینی را از ضروریات تهیه و تولید برنامه‌های گفت و گو محور با موضوع معارفی و دینی برشمرد.  

این کارشناس مطالعات رسانه رادیو و تلویزیون، یکی از مهم ترین آسیب های ملموس برنامه‌های گفت‌وگومحور دینی را یکنواخت بودن و نداشتن جذابیت در اجزای مختلف آن دانست. وطن خواه استفاده بی‌رویه از یک قالب، دکور و شیوه ارائه کلیشه‌ای را مهمترین عامل کاهش جذابیت و کاهش مخاطبان این نوع از برنامه‌ها برشمرد.
وی گفت: یکنواختی و استفاده مکرر از قالب‌ها و دکورهای مشابه، کمبود خلاقیت و عدم نوآوری در ساختار و ارائه برنامه‌ها، ضعف بصری و بی‌توجهی به عناصر زیبایی‌شناختی تصویر در کاهش جذب مخاطب در برنامه‌های دینی موثر است.

دکتر وطن خواه ادامه داد: برای این مبحث یک سری رویکردهای نظری به رابطه دین و رسانه وجود دارد که یکی از آن‌ها نگاه ابزارگرایانه است که بر این اساس رسانه ماهیت کاملاً ابزاری دارد و می‌تواند در خدمت تبلیغ مفاهیم دینی یا غیردینی قرار گیرد و در واقع رسانه ابزاری خنثی برای انتقال پیام است.

وی افزود: رویکرد نظری دیگر، نگاه ذات گرایانه است که ماهیت فناوری و رسانه‌های مدرن با حقیقت آن نسبت دارد و معتقد است میزان تصرف ما در ماهیت رسانه محدود است و رسانه دارای ماهیت و تأثیر ذاتی بر پیام است. نگاه بینابینی هم در این بین وجود دارد که تعامل بین رسانه و دین با شناخت اقتضائات رسانه را دربرمی‌گیرد.

کارشناس مطالعات رسانه رادیو و تلویزیون تصریح کرد: برای رویکرد تعاملی رابطه دین و رسانه، می‌توان با شناخت دقیق اقتضائات رسانه و استفاده از ظرفیت‌های آن، این ابزار را نسبت به انتقال مفاهیم دینی کارآمدتر ساخت. این نظریه به تعامل رسانه و دین در همه سطوح تأکید دارد. برخی به دنبال یافتن وجوه اشتراک دین و رسانه هستند تا از این طریق به راهکارهای تعامل بین آن‌ها دست یابند.

وی گفت: ایجاد تعادل بین اقتضائات رسانه و پیام دینی، تعامل سازنده بین رسانه و دین در سطوح مختلف و خلاقیت در استفاده از ظرفیت‌های رسانه برای انتقال پیام دینی سه مولفه ای است که ما را در رسیدن به اهداف در ارائه یک محتوای غنی دینی با جذابیت های بصری و زبان شناسی کمک می‌کند. در واقع لزوم تناسب فرم و محتوا در آثار هنری جهت القای پیام و هدفی معین، امری انکارناپذیر است.
وی تاکید کرد: در برنامه‌سازی دینی، توجه به هر دو جنبه فرم و محتوا ضروری است تا پیام دینی به شکلی مؤثر و جذاب به مخاطب منتقل شود.

خلاقیت در  طراحی و استفاده از طراحان خلاق برای ایجاد تعادل بین سادگی و پیچیدگی، طراحی هدفمند دکور به گونه ای ماهیت دینی برنامه را منتقل کند، تنوع بصری و ایجاد تغییرات منظم و حساب شده در نورپردازی و الگوی رنگ برای حفظ جذابیت و جلوگیری از یکنواحتی و استفاده از الگوهای فرهنگی و هنری اسلامی و ایرانی برای تقویت هویت برنامه از جمله راهکارهای رسانه ای و نوآورانه بود که در این نشست برای ارتقای کیفی برنامه‌های گفت و گو محور دینی مطرح شد.

گفتنی است دراین نشست دو برنامه «سمت خدا» شبکه سه و «سوره» شبکه چهار از لحاظ نورپردازی، طراحی دکور و صحنه، ترکیب بندی تصاویر، آرم و نشانه‌های روی تصویر، الگوی رنگ، پس زمینه تصویر مورد واکاوی و بررسی پژوهشی قرار گرفت و برای تحلیل اطلاعات از روش سه‌سویه‌سازی (مثلث‌سازی) استفاده شده است.