به گزارش روابط عمومی رسانه ملی و به نقل از خبرگزاری تسنیم، رضا یگانه، عضو هیئت علمی‌کالج سانتا مونیکای آمریکا اعلام کرد که داشتن رسانه ای با برد جهانی مانند شبکه تلویزیونی پرس تی وی از ابزارهای قدرت ملی است و از این جهت لزوم تقویت و استقلال بودجه شبکه‌های خارجی صداوسیما باید برای مسئولین، یک امر بدیهی باشد.
برای بررسی تأثیری که شبکه تلویزیونی پرس تی وی در کشورهای دیگر به ویژه ایالات متحده دارد باید نظرات نخبگانی از درون همان جامعه را جویا شد تا ضمن مقایسه نقش رسانه های آمریکایی با شبکه های برون مرزی ایران، با ویژگی‌های جامعه مزبور نیز بیشتر آشنا شویم. به همین منظور با رضا یگانه شکیب عضو هیئت علمی‌کالج سانتا مونیکا در کالیفرنیا که مدرس تاریخ جهان و تاریخ تمدن غرب است در خصوص مخاطب شناسی آمریکا و نیز تأثیر پرس تی وی در عرصه بین الملل به گفت و‌گو نشستیم که از نگاه شما می گذرد. این استاد دانشگاه در آمریکا در دانشگاه فولرتون و دانشگاه کالیفرنیا در ارواین تحصیل کرده است. مخاطب شناسی، متمایز بودن رسانه های آلترناتیو و حقایقی که در رسانه های غربی بیان نمی شود و ارزش راهبردی شبکه های بین المللی از مواردی است که این استاد به آن پرداخته است.
* به عنوان استاد دانشگاه، اهمیت پرس تی وی را چگونه ارزیابی می کنید؟
پرس‌تی‌وی علاوه بر بیان مواضع کشور ایران و حتی نشان دادن اخبار، فرهنگ و تصویری از ایران توانسته رسانه ای حقگو در خصوص تحولات مختلف جهان باشد. این شبکه، نسبت به سایر تلویزیون های بین المللی جهان که اغلب غربی اند رسانه مستقلی است. عرصه کلی رسانه‌های جهان در اختیار رسانه های همسو با غرب است که اصطلاحاً آنها را رسانه های شرکتی جریان اصلی (Corporate media) می گویند. اخباری که در این رسانه های شرکتی سانسور می شود در پرس تی وی به تصویر کشیده می‌شود از این منظر پرس تی وی رسانه ای جایگزین است و قابلیت جذب مخاطب را در مناطق مختلف جهان دارد. همچنین این شبکه اثبات کرده می تواند شخصیت های برجسته‌ای از جهان را در کادر خود جذب کند. این قابلیت هم نکته بسیار مهمی است.
* به نظر شما افزایش بودجه شبکه های برون مرزی یک ضرورت راهبردی است یا هزینه ای اضافی؟
این سؤالی است که باید همواره در تصمیمات مهم مطرح شود. اینکه چقدر هزینه می شود و چقدر منفعت ایجاد می کند. سخن آخر را اول می گویم؛ داشتن رسانه ای با برد جهانی مانند پرس تی وی ضرورت و یکی از ابزارهای قدرت ملی است که باید آن را هرچه بیشتر تقویت کرد. در دنیای حاضر اگر بخواهید یک کنشگر تأثیرگذار باشید به سه مؤلفه قدرت نیاز دارید؛ اول بازوی دیپلماسی قوی دوم بازوی نظامی‌که بتوانید به وسیله آن با قدرت از خود دفاع کنید. در دفاع نیز مراحل مختلفی دارید و خوب تر این است که مرزهای دفاعی از مرزهای کشور فراتر باشد و در اصل دفاع صدها کیلومترها دورتر از مرزهای جغرافیایی سرزمین اصلی باشد.
با تعمیم دادن این مفهوم به بازوی سوم می رسیم که بازوی رسانه ای است. اگر شما مرزهای نظامی را افزایش می دهید پس مرزهای رسانه ای هم باید جهانی و چند هزار کیلومتر دورتر باشد تا بتوانند مکمل یکدیگر عمل کنند. هر کدام از این عوامل بدون دو بازوی دیگر کارایی چندانی ندارند. از این رو باید تأمین مالی این شبکه ها تقویت شود و بهتر این است که بودجه بخش برون مرزی صداوسیمای ایران به صورت ویژه و مستقل باشد تا تعداد و کیفیت کار شبکه‌ها افزایش یابد. همچنین خوب است شبکه‌هایی مانند پرس تی وی به سایر زبان‌های دیگر هم ایجاد شود.
قرن حاضر با قرن بیستم متفاوت است. اکنون ما دوران پسا جهانی شدن را تجربه می کنیم. این درست است که بسیاری از مرزهای جغرافیایی برداشته شد اما مرزهای جدیدی نیز ایجاد شدند که مرزهای دفاع اقتصادی و مرزهای دفاع رسانه ای است. در این شرایط تنها به وسیله بازوی قوی رسانه ای بین المللی می توانید اخبار کشور خود را بدون اختلال به گوش جهان برسانید. به هر حال باید بودجه ای خاص اختصاص یابد که بتوانید صدای مظلومیت آنان که علیه استیلاطلبی غرب ایستادگی می کنند مانند مردم ایران، یمن و ... به جهان نشان داده شود. این هزینه ای واجب و ضروری است.
همچنین تبیین مواضع ایران و نیز تشریح مواضع رقبا هم تراز یکدیگر، از طریق همین رسانه امکان پذیر است. زمانی که مواضع رقبا به تصویر کشیده می شود پشت پرده فعالیت های آنان نیز روشن می شود. این هم خیلی ارزشمند است. البته رسانه ای مانند پرس‌تی‌ویکه در سطح بین الملل برای کشورهای مختلفی فعالیت می کند باید به یک نکته ظریف و بسیار مهم هم توجه داشته باشد که تشریح مواضع رقبا به بدگویی مستمر از آنان تبدیل نشود. در آن صورت از تعدد مخاطبان کاسته می شود. پرس‌تی‌وی باید رسانه‌ای حقگو و مستقل در خطی متوازن باقی بماند. از آنجا که مخاطب پرس‌تی وی بین المللی است این حقگویی و مستقل بودن رسانه به اندازه همان بازوهای دیپلماسی و نظامی مهم است.
* رقابت پرس تی وی با رسانه‌های غربی مانند سی ان ان و بی بی سی را چگونه می‌بینید؟
این رقابتی ناعادلانه است؛ از یک طرف پرس تی وی مدت کمی است که راه اندازی شده. در مقابل، عمر آن رسانه‌ها بسیار بیشتر است. همچنین امکانات گسترده مالی، ماهواره ای، تجهیزات دیجیتالی و... را هم نمی توان با هم مقایسه کرد. اما موفقیت پرس تی وی را هم باید در نظر گرفت. با وجود محدودیت هایی که پرس تی وی با آن مواجه است مانند قطع دسترسی به ماهواره‌ها و شیطنت هایی که در فضای مجازی علیه آن انجام می شود. رسانه های شرکتی به نظر می آید که مواضع گوناگونی از یکدیگر دارند اما در اصل آنها، دو بال برای یک پرنده محسوب می‌شوند. برای مثال سی ان ان نشان دهنده مواضع حزب دموکرات آمریکاست و فاکس‌نیوز منعکس کننده نظرات جمهوری خواهان است اما هر دو مدل به این دلیل که ابزاری برای نظام سرمایه داری محسوب می شوند یک همگرایی راهبردی دارند تا در برابر رسانه های آلترناتیو قرار گیرند.
همانگونه که نظام آمریکا در سطح بین المللی و داخلی به دو حزب و اختلافات میان آنها نیاز دارد تا به بقای خود ادامه دهد، آنها هم به چنین رسانه‌هایی نیاز دارند که در اصل یکی اند و در ظاهر متفاوتند. به همین دلیل مورد حمایت اقتصادی و اراده سیاسی دولت‌های مختلف قرار دارند. این رسانه‌ها هم پیش برنده و تبیین‌کننده راهبردهای امپراطوری سازی برای آمریکا محسوب می شوند.
در مقابل آنها رسانه های مستقل یا جایگزین مانند پرس تی وی مطرحند که یک مقاومت رسانه ای را در برابر نظام سرمایه داری شکل می‌دهند. یک سر این مقاومت می تواند آمریکای جنوبی، روسیه یا حتی درون ایالات متحده باشد. این رسانه های نوظهور هیچ یک امکانات و عمر رسانه های شرکتی غربی جریان اصلی را ندارند اما بسترهای جدیدی نیز برای آنها مطرح شده و آن فضای مجازی است. پس پرس تی وی که پرچم دار صدای بی صدایان شده است باید بتواند از بستر سایبری بیشتر استفاده کنند.
البته بخشی از رسانه‌ها هم خود را آلترناتیو معرفی می کنند هر چند مستقل نیستند مانند الجزیره و برای این ادعا مثلا به جنگل های آمازون سر می زند و قبایلی را نشان می دهد که مورد ظلم دنیای مدرن قرار گرفته اند. گرچه این مدل از برنامه‌ها بد نیست اما با رسالتی که پرس تی وی دارد کاملا متفاوت است. پرس تی وی باید به دروغ هایی که رسانه های مسلط غربی مطرح می کنند حمله کند و صبحت هایی را بیان کند که سایر رسانه‌ها هرگز به آن نمی پردازند.
* با توجه به شناختی که از جامعه آمریکا دارید، چه راهکارهایی برای افزایش کارایی پرس تی وی وجود دارد؟
بسیاری از آزادی خواهان، جامعه دانشگاهیان آمریکا و خیلی از نخبگان و منتقدان ایالات متحده رسانه‌های جایگزین مانند پرس تی وی را تماشا می کنند که خیلی خوب است اما برای افزایش کارایی تنها داشتن مخاطب خاص هرگز کافی نیست بلکه برای جذب عام هم باید تلاش کرد. دقت کنیم که پیام مستقیم هرچند حق باشد اما به دلیل اینکه خشک است، راهی به اندیشه مردم عادی ندارد. درست است که نخبگان را می تواند با خود همراه کند اما هرگز کافی نیست. شناخت مخاطب برای هر منطقه و کشور بسیار مهم است چرا که سلیقه مردم هر منطقه متفاوت است. پس باید توازن خاصی را در نظر گرفت که بتوان مخاطب حداکثری را به دست آورد.
منظورم هرگز عوام گرایی نیست بلکه بهتر است پیام ها و آنچه لازم است به مخاطب منتقل کرد در قالب هایی مخاطب پسندتر ارائه و از برنامه‌های سرگرمی مانند آداب و رسوم و فرهنگ ها و زندگی ملل دیگر نیز برای انتقال پیام ها و جذب مخاطب برای تحقق راهبردها استفاده کرد. همچنان جامعه آمریکا رسانه های سرگرمی محور را می‌پسندد. در چنین شرایطی رسانه های جایگزین مانند پرس تی وی باید تمرکزشان را بر برنامه‌ه ایی بگذارند که بتوانند مخاطبان عام را بیشتر جذب کنند چراکه مخاطب عام به دنبال اخبار و مسائل محلی و سرگرمی است.