وقتی حیات یک برنامه به ربع قرن می‌رسد، بینندگان ثابت این برنامه از مرز مخاطب فراتر می‌روند و هر یک به کارشناسانی زبده تبدیل می‌شوند که جلب کردن نظرشان دیگر کار راحتی نیست.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، «به خانه برمی‌گردیم» که بعد از برنامه سیمای خانواده از قدیمی‌ترین مجله‌های خانوادگی سیماست با عمر 25 ساله خود بینندگان وفاداری دارد که در خلال این سال‌ها از جوانی به مرز میانسالی رسیده‌اند، اما هنوز تشنه اطلاعات و آموزش‌های جدیدند. همسو با گذر زمان، علوم و هنرهای مختلف هم رو به جلو حرکت می‌کنند و این‌گونه است که بر خلاف عمر دیرپای یک برنامه محتوای آن جوان و بهروز است. «به خانه برمی‌گردیم» حالا تلفیقی است از تجربیات پیش‌کسوتان برنامه و شور و انگیزه جوان‌ترها؛ همان ترکیب آشنای اعضای یک«خانواده» در هر کجای جهان.
زهرا خردمند نیک، تهیه‌کننده جوان و پر نشاط«به خانه برمی‌گردیم» است که طی 14 ماه اخیر سکان هدایت این برنامه را در دست داشته‌است. او که از سال 1383 قدم به سازمان گذاشته درباره فراز و فرودهای تولید برنامه‌ای 25 ساله می‌گوید: نیاز مخاطب برایش اولویت است؛ مخاطبانی از نسل جدید تا بیننده‌هایی که نزدیک به ربع قرن پای ثابت برنامه بوده‌اند.
تهیه‌کننده«به خانه برمی‌گردیم» با تاکید بر پاسخ به نیاز مخاطب به عنوان اولویت تولید این برنامه تصریح‌کرد: در برنامه‌ای که شکل و ساختار ثابتی را طی 25 سال حفظ کرده نمی‌توان تغییر ویژه‌ای ایجاد کرد مگر در بخش انتخاب مهمانان که با وسواس و حساسیت بیش‌تری صورت می‌گیرد؛ اتفاقی که تاثیر مستقیم بر کیفیت برنامه دارد.
او با اشاره به اینکه کارشناسان دعوت شده حتما باید عضو هیئت علمی مراکز آموزشی معتبر باشند و از حضور افراد با تجربه و شاخص مثل استاد تمام‌ها و چهره‌های ماندگار در آن حوزه استفاده می‌کنیم، اظهار داشت: در بخش هنری هم گاهی تصور می‌شود«به خانه برمی‌گردیم» فقط سراغ بافتنی و خیاطی و ... می‌رود، اما سعی می‌کنیم بسته به موضوع به عنوان مثال به سراغ وسایل و چیدمان اتاق کودک برویم؛ اینکه خانواده‌ها با بازسازی وسایل مختلف علاوه بر ایجاد تنوع از هزینه‌های خانوار بکاهند. استفاده از هنرهای بهروز، نوآوری در طرح‌های مختلف و ... از جمله مواردی است که در آموزش هنری در مد نظر قرار می‌دهیم.
پاسخ به نیاز مخاطب
این بانوی تهیه‌کننده در ادامه تاکید کرد: ما برای نیاز مخاطب برنامه می‌سازیم. این برنامه حدود 25 سال است که روی آنتن است و منِ نوعی به عنوان تهیه‌کننده‌ای جوان خودم را جای مخاطب می‌گذارم و بر این اساس تحقیق می‌کنم تا پلی‌بک‌های مرتبط و موضوعات روز برای گفت‌وگو انتخاب شوند.
خردمند درباره سایر بخش‌های این برنامه گفت: برای اینکه برنامه از ریتم نیفتد، نماهنگ‌های مختلفی را آماده و پخش می‌کنیم تا مخاطب با روحیه‌ای بهتر برنامه را ادامه دهد که با استقبال بینندگان هم روبه‌رو شده‌است. بخش «راه حل» با ارائه نکات کاربردی در زمینه‌های مختلف از نگهداری مواد غذایی تا ترفندهای خانه‌داری از دیگر بخش‌های برنامه است.
وی اذعان کرد: همچنین ما یک بخش ورزشی داریم که در آن به آموزش حرکت‌هایی ساده در خانه برای خانم‌های خانه‌دار با هدف درمان دردهای مفاصل و استخوانی و ... جلوگیری‌از آن‌ها می‌پردازیم.
هر روز هدیه‌ای برای یک گروه سنی
خردمند با اشاره به چهار بخش هنری، آشپزی، پزشکی و کارشناسی که به طور معمول در برنامه دنبال می‌شود تصریح‌کرد: هر روز هفته به یک قشر خاص اختصاص دارد. مثلا شنبه‌ها روز اطفال، کودکان و نوجوانان است. به این منظور در بخش آشپزیِ شنبه‌ها آموزش غذاهای مفید و جذاب برای این مخاطب سنی در دستور کار است. در بخش پزشکی هم به نکات پزشکی در این زمینه می‌پردازیم و بیماری‌های اطفال تا نوجوانان را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در بخش کارشناسی هم به روانشناسی نوجوان می‌پردازیم. ارتباط والدین با نوجوان و ... از جمله موضوعات این بخش است.
یکشنبه‌های حقوقی
تهیه‌کننده «به خانه برمی‌گردیم» در توضیحی بیش‌تر افزود: روز یکشنبه، دوشنبه و چهارشنبه به بالغان اختصاص دارد. در بخش پزشکی، بیماری‌های سر و گردن تا معده،گوارش، مفاصل و استخوان و ... در روزهای هفته بررسی می‌شوند. یکشنبه‌ها تهیه غذاهای گیاهی و رژیمی را برای مخاطبانی که به تغذیه سالم علاقه‌مندند در نظر گرفته‌ایم و در بخش کارشناسی پاسخگویی به سوالات حقوقی بینندگان را به منظور ارتقای دانش حقوقی مردم، پیشگیری از بروز مشکلات، کاهش حجم ورودی پرونده‌ها به دستگاه‌های حقوقی و ... را در نظر داریم.
خردمند ادامه داد: در بخش هنری هم بازه‌های سنی مختلف را مورد توجه قرار داده‌ایم، مثلا اینکه 20 تا 40 ساله‌ها به چه چیز علاقه‌مندند و هنرهای بهروز و بازسازی وسایل منزل با توجه به هزینه‌های بالای اقتصادی را آموزش می‌دهیم. رویکرد اصلی ما در بخش هنری، کاهش هزینه‌های خانواده است.
وی افزود: یکی از بخش‌هایی که اضافه شده تعمیر وسایل برقی منزل است و چون این تعمیرات در خارج منزل هزینه‌بر است با دعوت از کارشناسان این حوزه سعی در کاهش هزینه‌کرد خانواده‌ها داریم.
دوشنبه‌های شیرین
خردمند به برنامه روز دوشنبه اشاره کرد و گفت: دوشنبه‌ها در بخش آشپزی به پخت نان و شیرینی‌های مختلف اختصاص دارد. همچنین در بخش پزشکی که تاکنون دندان‌پزشک و روان‌پزشک نداشته‌ایم، سعی کرده‌ایم با بهره‌گیری از حضور این بخش از نیروهای درمانی و دادن آگاهی برای مراجعه به‌موقع به پزشک از صرف هزینه‌های بالا جلوگیری کنیم.
سه‌شنبه‌ها با بانوان
این تهیه‌کننده با بیان اینکه روز سه‌شنبه به بانوان اختصاص دارد، افزود: ما یکی از معدود برنامه‌هایی هستیم که از حضور پزشک زنان بهره می‌بریم و بسیار ویژه به این مبحث می‌پردازیم. بلوغ فکری، عاطفی و حتی جنسی دختران و پسران از جدیدترین مباحثی است که در بخش روانشناسی و پزشکیِ این برنامه مورد توجه قرار دارد. نحوه رفتار خانواده‌ها با بلوغ نوجوانان و ... از جمله موضوعاتی است که مورد توجه قرار داده‌ایم. بحث در حوزه ناباروری و پیشگیری از بیماری‌های خاص که می‌شود با آزمایش‌هایی در خانه به آن‌ها پی برد نیز از دیگر سرفصل‌هایی است که به آن‌ها پرداخته شده‌است.
آخر هفته‌های خانوادگی
وی در باره ورود خانواده به آخر هفته و تولید برنامه در این خصوص گفت: پنجشنبه‌ها چون به تعطیلات آخر هفته نزدیک می‌شویم شکل آموزش آشپزی به سمت غذاهای حاضری و زود آماده‌شو می‌رود. معرفی نقاطی برای سفرهای آخر هفته و تفریحاتی با هزینه مناسب، معرفی کتاب با حضور هنرمندان عرصه صداپیشگی و گویندگی از جمله منوچهر والی‌زاده، بهروز رضوی، رشید کاکاوند، زهره وکیلی و ... و معرفی نقاط دیدنی شهر تهران از دیگر بخش‌هایی است که برای این روز در نظر گرفته شده‌است.
خردمند با اشاره به اینکه هماهنگ کردن مهمانان و یافتن کارشناسان صاحب تجربه آن هم شش روز در هفته اتفاق راحتی نیست بر نظرات سازنده مخاطبان تاکید کرد و گفت: نظرات مخاطبان برای ما بسیار مهم است و در تولید برنامه از آن بسیار استفاده می‌کنیم. از آموزش هنرهای جدید تا زمان آموزش‌های مختلف مثلا طبق درخواست مخاطبان در تابستان آموزش بافتنی می‌گذاریم تا زمستان بتوانند از آفریده‌های هنری خود استفاده کنند.
توانایی «گفت‌وگوی موثر» ضرورت انکارناپذیرِ اجرا
محمد نظری از اولین مجریان«به خانه برمی‌گردیم» است که هم‌زمان با تاسیس این برنامه یعنی آبان سال ۱۳۷۸ در این برنامه حضور داشته‌است. نظری در باره حضور مجریان ثابت در برنامه‌های هر روزه سیما گفت: برنامه‌های خانواده‌محور و یا هر برنامه در هر گونه تخصصی دیگری نیاز به افرادی دارد که در اثر آزمون و خطا در یک بازه زمانی توانایی حضور در برنامه و ارتباط با مهمان برنامه را داشته‌باشند.
بینندگانی به مثابه کارشناس
این مجری با سابقه با اشاره به اینکه برنامه«به خانه برمی‌گردیم» بیش‌تر از اینکه مجری‌محور باشد مهمان‌محور است، بیان کرد: در آبان سال ۱۳۷۸ وقتی این برنامه تولید شد نگاه این بود که حضور مهمان، شاخص باشد. بنابراین مجریانی می‌توانند در این برنامه موفق شوند که توانایی ارتباط و گفت‌وگویی موثر با مهمان را دارا باشند.
وی اذعان کرد: فقط کافی است بیننده‌ای 10 یا 15 سال یک برنامه را دنبال کند؛ او طی زمان تبدیل به یک کارشناس می‌شود. حالا اگر یک مجری کم تجربه و ناآشنا را در چنین برنامه‌ای که چنین قدمتی دارد قرار دهم در همان گفت‌وگوی اول ثابت می‌کند که نمی‌تواند بحث را به درستی پیش ببرد.
نظری با بیان اینکه شما در هر تخصص و رشته‌ای وقتی مهمان دعوت می‌کنید طبیعی است که طی 25 سال به تکرار مطالبی می‌افتید که برای گروهی ممکن است کهنه باشد و برای عده‌ای جدید، گفت: اینجاست که نقش مجری مشخص می‌شود. مجری که سال‌هاست در بحث گفت‌وگو ورزیده شده، می‌تواند یک گفت‌وگوی معمولی را به یک گفت‌وگوی بسیار خوب تبدیل کند و بیینده پیامک می‌زند که سوالی را که من در ذهن داشتم شما از کارشناس برنامه پرسیدید.
آفت تعویض پی در پی مجریان
نظری درباره تغییر پی در پی مجریان گفت: ایراد کار این است که بعضی دوستان تصمیم‌گیرنده باورشان این است که به جای اینکه اتاق فکر یک برنامه تغییر کند که بازتاب آن روی آنتن دیده شود با تغییر پی در پی مجریان می‌خواهند برنامه را به کیفیت قابل قبول برسانند و این بزرگ‌ترین خطاست مثل اینکه شما ظرف نداشته‌باشید، ولی بخواهید چیزی در آن بریزید.
این مجری با اشاره به استفاده از مجریان تخصصی اظهار داشت: سال‌های قبل این بحث بود که به سمت مجریان تخصصی باید حرکت کرد نه مجریانی که صبح برنامه صبحگاهی و شب جُنگ، ظهر برنامه مذهبی و عصر هم برنامه خانواده اجرا می‌کنند. این آفتی است که دامن برنامه‌های استخوان‌دار هر شبکه‌ای را ممکن است بگیرد.
نظری درباره گروههای مخاطب«به خانه برمی‌گردیم» تصریح‌کرد: خانم‌ها تاثیر زیادی روی افراد خانواده دارند و اگر بتوان او را پای برنامه‌ای نشاند و نشانه‌ها و شاخص‌هایی به او آموخت به سایر افراد خانواده هم منتقل می‌شود، اما ما در طول سال‌های گذشته این تجربه را داشتیم که به عنوان مثال بخش هنری را هم آقایان اجرا می‌کردند و این نشان از آن دارد که برنامه مخاطب آقا هم دارد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از سیاست‌ها برای جذب مخاطب بیش‌تر این بود که برنامه 90 دقیقه‌ای را به بخش‌های مختلف تقسیم کنند که اگر کسی یک بخش برایش جذاب نبود موضوع بعدی را ببیند. این اتفاق باعث شد که ما گروهی از آقایان را هم در میان مخاطبان خودمان داشته‌باشیم.
اولین در پخش زنده
نظری که از ابتدای تولید این برنامه همراه«به خانه برمی‌گردیم» بوده است، گفت: زمانی این برنامه به صورت زنده روی آنتن رفت که در شبکه‌های دیگر برنامه‌ها تولیدی بودند و فقط شبکه پنج بود که برنامه‌های زنده داشت و مطرح شدن این شبکه هم به این دلیل بود که از لحظه‌ای که آنتن به آن داده می‌شد تا آخر شب برنامه‌ها به صورت زنده روی آنتن می‌رفتند. «به خانه برمی‌گردیم» به صورت زنده آمد و در یک قالب تلویزیونی شروع کرد به آشپزی زنده برای مخاطب و این اتفاق آن را برجسته کرد. حتی تا سال‌ها وقتی می‌خواستند این برنامه را معرفی کنند می‌گفتند همان برنامه آشپزی! اتفاقی که امروز در اکثر برنامه‌ها دیده‌می‌شود.
«به خانه برمی‌گردیم» در زندگی شخصی ما هم اثرگذار است
راحله امینیان 16 سال است که در برنامه«به خانه برمی‌گردیم» همراه بینندگان است. او که در رشته تحصیلی روانشناسی تحصیل کرده معتقد است بحث‌های کارشناسی این برنامه از به‌روزترین موضوعات روانشناسی دنیا بهره می‌گیرند و مباحث مطرح شده در بخش‌های مختلف برنامه در زندگی مجریان نیز اثرگذار است.
امینیان در باره شکل جدید برنامه«به خانه برمی‌گردیم» تصریح‌کرد: استفاده از مهمانان متخصص یکی از اتفاقاتی بود که مورد توجه بیش‌تری قرار گرفت. طبق همین اصل مثلا در بخش پزشکی علاوه بر پرداختن به بیماری‌های شایع از مهمانانی استفاده کردیم که همه صاحب‌نظر و صاحب کرسی‌های علمی در دانشگاه‌های معتبر کشورند و این مسئله به بار علمی‌کشور کمک می‌کند و مخاطب متوجه می‌شود پزشکی را که باید ماه‌ها انتظار بکشد تا چند دقیقه در مطب او را ملاقات کند، به مدت 10 تا 20 دقیقه در برنامه حضور دارد و می‌تواند سوالاتش را برای ما بفرستد. به نظرم این اتفاق یعنی هم پاسخ به تقاضای مخاطب هم تعامل و مشارکت بیننده با برنامه.
امینیان اضافه کرد: در بخش آشپزی هم که بسیار مخاطب دارد سعی کردیم غذاهای کم‌هزینه، تغذیه سالم و ... را به فهرست آموزش‌ها اضافه کنیم. در بخش هنری هم من معتقدم هم با هنرهای اصیل و سنتی پیش برویم و هم به دنبال جذب مخاطبان دهه 80 و 90 از طریق آموزش هنرهای روزی که در بین این نسل طرفدار دارد، باشیم.
این بانوی مجری اضافه کرد: در بخش روانشناسی هم چون رشته تحصیلی خودم بوده در اتاق فکر برنامه گفت‌وگو کردیم تا موضوعاتی مثل روابط بین زوجین را که در اتاق‌های مشاوره جدی و شایع است به روی آنتن بیاوریم. البته در بیان این محورها معذوریت‌ها و محدودیت‌هایی به لحاظ فراگیری رسانه و مخاطبان گسترده تلویزیون از کودک و نوجوان تا بزرگسال وجود دارد؛ اصلی که باعث می‌شود در ارائه محتوا مراقب همه مخاطبان باشیم تا بیش از آنچه باید بدانند اطلاعات ندهیم.
وی تاکید کرد: ادعای من این است که در موضوعات روانشناسی خیلی موضوعاتمان بهروز است و استادان زبده‌ای در برنامه حضور دارند. این‌ها نکاتی است که قبلا هم بوده، ولی در دوره جدید برنامه با جدیت و حساسیت بیش‌تری از سوی مدیر گروه و تهیه‌کننده پیگیری می‌شود.
تجربه شخصی به عنوان یک بانو و مادر
امینیان از تاثیر این برنامه در زندگی شخصی خود گفت: نکاتی که در بخش آشپزی، هنری و گفت‌وگوهای پزشکی و روانشناسی برنامه گفته می‌شود، بعضا به گوش ما هم تازگی دارد و در زندگی شخصی ما هم اثرگذار است و نقش پیدا می‌کند. بدون اغراق من خودم بسیار استفاده می‌کنم و در جایگاه همسری، مادری و یک خانم خانه‌دار نکاتی که از برنامه یاد می‌گیرم، بسیار موثر است.
وی در این باره توضیح داد: من نباید ادعا کنم اما در مبحث آشپزی عموما خانواده نسبت به دست‌پخت من بسیار لطف دارند که من یک بخش عمده آن را مرهون کارشناسانی هستم که روش‌های مختلف آشپزی را آموزش می‌دهند. بسیاری اوقات حین برنامه خودم را جای مخاطب می‌گذارم و سوالاتی را که ممکن است در ذهن بیننده شکل بگیرد مطرح می‌کنم. گفت‌وگوی پزشکی فوق‌العاده در ارتقای سلامت خودم و خانواده‌ام موثر بوده و مباحث روانشناسی بسیار برایم با ارزش است چون بسیار بهروز است.
اجرای بدون فکر، مرگ رسانه است
این مجری برنامه«به خانه برمی‌گردیم» تصریح‌کرد: برنامه زنده اهمیت ویژه‌ای دارد، ولی پر اضطراب است و نمی‌شود باری به هر جهت آن را برگزار کرد. چون باید به برنامه فکر کرد و در لحظه آماده هر چیز بود. در حین برنامه باید مدیریت اضطراب، مدیریت زمان و مدیریت بحران کرد.
امینیان افزود: بازخوردی که از مردم کوچه و خیابان می‌گیرم، اظهار لطف‌های مکرر است، اما ضمن آن نظرشان را هم می‌پرسم. بنابراین باید هم از اعتماد مخاطب و هم حیثیت حرفه‌ای خودت محافظت کنی، چون حساسیت‌های ویژه‌ای دارد. برنامه ثابتی که از شنبه تا پنجشنبه به صورت زنده روی آنتن می‌رود با توجه به اوضاع مختلف حساسیت بالایی دارد و مجری اگر بخواهد دست خالی و بدون فکر و صرفا برای پر کردن آنتن حضور پیدا کند مرگ رسانه و مرگ اجرای آن مجری خواهدبود.
آشپزی را هم‌زمان با حضورم در این برنامه شروع کردم
حسین مولایی یکی دیگر از مجریان برنامه«به خانه برمی‌گردیم» است که پس از اجرای ویژه‌برنامه‌های روز جمعه این مجموعه به گروه مجریان ثابت افزوده‌شد.
مولایی درباره اجرای این برنامه اظهار داشت: برنامه ما چون خانواده‌ها را به عنوان مخاطب هدف قرار داده، باید از مجریانی استفاده کند که القای فضای خانواده کنند، فرزند داشته‌باشند و با این فضا اخت باشند که پرچمدار آن پدر و مادرها هستند.
مولایی با اشاره به اثرگذاری این برنامه بر مخاطب گفت: بخش‌های کارشناسی و پزشکی مورد استفاده افراد مختلف است. در این مورد هم با اینکه از عمر زندگی مشترکم سال‌ها گذشته، اما آشپزی را از وقتی به این برنامه آمدم شروع کردم.
این مجری درباره استفاده از بازیگران در امر اجرا افزود: حوزه اجرا یک حوزه تخصصی است همان طور که بازیگری هم یک تخصص است که متاسفانه خلط مبحث شده و گاهی فکر می‌کنیم با حضور چهره‌های بازیگری می‌توانیم برای برنامه جذب مخاطب کنیم، ولی به نظرم عامل مهم در توفیق یک برنامه محتوای مناسب است نه حضور بازیگر.
مولایی در پایان اظهار داشت: من خودم چون برنامه زنده را بیش‌تر از تولیدی دوست دارم، با چالش‌های آن رفیقم. برنامه زنده«آن» دارد و مخاطب لحظات مشترکی را با عوامل برنامه تجربه می‌کند که در برنامه‌های تولیدی این اتفاق نمی‌افتد و این فضا ایجاد نمی‌شود.