پیوند تئاتر با تلویزیون قدمتی طولانی دارد و بسیاری از سریال‌های ابتدایی تلویزیون در ساختار تئاتری ضبط می‌شدند. همین موضوع راه تولید تله‌تئاتر به عنوان گونه‌ای مختص تلویزیون باز کرد و مخاطبان هنوز هم از بازپخش برخی تله‌تئاترها در شبکه‌های تلویزیونی استقبال می‌کنند. چرا که تله‌تئاترهایی که پایه اصولی و متون قوی داشته‌باشند، در تلفیق با اجرای حرفه‌ای تلویزیونی، می‌توانند گونه‌ای جذاب برای مخاطب باشند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، مجموعه نمایشی «کاتب اعظم» به نویسندگی و کارگردانی هنری مهدی غفوری و کارگردانی تلویزیونی علی عبادی از شب اول محرم ۳۱ مرداد هر شب ساعت ٢۴ روی آنتن شبکه چهار سیما رفته‌است. این اثر اقتباسی از کتاب «اعترافات کاتب کشته شده» نوشته ساسان ناطق است که در ۷ قسمت اتفاقات شب تا عصر عاشورا را از زبان کاتبانی نشسته در خیمه در سپاه عمربن‌سعد روایت می‌کند و به عنوان اول اثر نمایشی سازمان سینمایی سوره محسوب می‌شود. انتخاب این زاویه دید تازه برای روایت، آن هم از زبان دشمن، یکی از نکات جالب‌توجهی است که به این تله‌تئاتر ویژگی بخشیده و از دیگر آثار اقتباسی متمایز کرده‌است. نکته دیگری که این اثر را در بازپخش دیدنی کرده انتخاب بازیگرانی بوده که در نهایت به حضور امین زندگانی، سیامک صفری، نادر فلاح، نازنین فراهانی، فاطمه گودرزی، حدیث میرامینی و... منجر شده است. ضمن اینکه موسیقی مناسب این اثر که توسط آریا عظیمی‌نژادساخته شده از امتیازهای ارزشمند این تئاتر ارزشی وماندگار تلویزیونی است.
سبک جدیدی را به تله تئاتر آوردیم
مهدی غفوری که هم کارگردانی هنری و هم نویسندگی را بر‌عهده داشته درباره چرایی تولید این اثر و تبدیل رمان به نمایشنامه و تولید تله‌تئاتر براساس آن گفت: زمانی که مرکز فیلم و سریال سازمان سوره پیشنهاد داد کتاب «اعترافات کاتب کشته شده» را بخوانم، اولین نکته‌ای که به ذهنم رسید این بود که این اثر از پتانسیل تبدیل شدن به یک مینی‌تله‌تئاتر را دارد. تقریبا دو ماه زمان برای پژوهش این اثر گذاشتم تا با انتخاب زاویه دید مناسب به روایت کنونی از کتاب برسیم و در هفت قسمت براساس هفت پرده کتاب به سرانجام برسانیم.
او درباره داستان کار گفت: قصه ما از یک ساعت مانده به نماز صبح عاشورا شروع می‌شود و تا صدای هل من ناصر امام حسین (ع) ادامه دارد. داستان «کاتب اعظم» روایت شبانی است که فرزند کاتب فراری و کشته‌شده دربار معاویه است و آمده تا در ظهر عاشورا مواجهه سپاه شمر و عمربن سعد را با لشکر امام حسین (ع) ببیند و بنویسد. ضمن اینکه تلاش کردیم به موازات این روایت قصه‌هایی نیز درباره موضوع اصلی در نظر بگیریم و به تصویر بکشیم.
به گفته این تهیه کننده تمایز قصه «کاتب اعظم» با دیگر تله‌تئاترها یا روایت‌هایی که از روز عاشورا شده این است که این اثر زاویه داستانی خود را نسبت به ماجرای عاشورا و کربلا متفاوت انتخاب کرده این بار این ماجرا از زاویه اشقیا روایت می‌کند.
غفوری با اشاره به مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رویش در تبدیل رمان به نمایشنامه برای تولید تله‌تئاتر بیان کرد: اگر از این منظر به ماجرا نگاه کنیم که اعترافات این کاتب بالاخره از تاریخ برآمده و ریشه تاریخی دارد پس دست شما برای تحقیق و پژوهش باز است و می‌توانیم این اثر را با واقعه عاشورا تلفیق کنیم. درواقع ما بر مدار زاویه نگاه نویسنده حرکت کردیم و به روایت قصه‌هایی پرداختیم که برخاسته از پژوهش‌هایمان بود.
وی افزود: ما مدعی نیستیم که اقتباس را عین به عین داشتیم بلکه تلاش کردیم اقتباسی وفادارانه داشته باشیم ضمن اینکه دستمان برای ورود افراد به قصه باز بود. اصل ماجرا روایت داستان از دید کاتبانی در سپاه عمربن سعد است که در واقعه عاشورا، مسئولیت کتابت را به‌عهده داشته‌اند. ما این خط را حفظ کردیم و به برخی از شخصیت‌ها نزدیک‌تر شدیم. اصلی که ما هنگام تبدیل کتاب «اعترافات کاتب کشته شده» به تله تئاتر «کاتب اعظم» رعایت کردیم اصل رعایت زاویه دید تماشاگر بود.
تهیه کننده «کاتب اعظم» با اشاره به انتخاب بازیگران این تله تئاتر اظهار داشت: در انتخاب افراد آزادی عمل داشتیم و نتیجه این‌گونه شد که تک‌تک بازیگران از جمله امین زندگانی، سیامک صفری، نادر فلاح، نازنین فراهانی، فاطمه گودرزی، حدیث میرامینی و دیگر بازیگرانی که سابقه تئاتر داشتند همچون تینو صالحی و استوانه‌ای برای این اثر بودند به درستی انتخاب شدند. به طور مثال محمدمحسن شفیعی که یکی از بچه‌های خوب تئاتر است، در «کاتب اعظم» نقش پرچالشی را قبول کرد. ما تلاش کردیم عوامل سینمایی حرفه ای را چه مقابل دوربین و چه پشت آن انتخاب کنیم و نتیجه کار رضایت‌بخش بود.
مهدی غفوری با بیان اینکه در این مجموعه فرم تله تئاتر را تغییر دادیم و از فضای رئال استفاده کردیم گفت: ما خودمان را به فضای سالن و دکور محدود نکردیم و فیلمبرداری را از استودیو به داخل خیابان برده خیمه‌های واقعی را به تصویر کشیدیم. در «کاتب اعظم» ما به فضای باز و لوکیشنی خاص در نزدیکی‌های لوکیشن قلعه فیلم سینمایی «ملک سلیمان» رفتیم و نوع دکوپاژی که مدیر فیلمبرداری ما انجام داد سبک و سیاق جدیدی را به تله تئاتر تزریق کرد که تا به حال تماشاچی با چنین تله تئاتری برخورد نکرده بود و خوشحالیم که مورد استقبال قرار گرفت.
وی ادامه داد: ما تلاش کردیم کاری نوآورانه ارائه دهیم. ترکیب سه گونه تئاتر استودیویی، تئاتر تلویزیونی و تله‌تئاتر به همراه امکاناتی چون جلوه‌های ویژه، این اثر را با یک تله‌تئاتر تلویزیونی متفاوت کرد که امیدوارم مخاطب از آن راضی باشد.
تهیه کننده «کاتب اعظم» با اشاره به زاویه نگاه متفاوت «کاتب اعظم» که داستان واقعه کربلا و قیام عاشورا را از زبان اشقیا بیان می‌کند بیان کرد: شاید فکر کنید مخاطب که به عادت همیشگی داستان کربلا را از زبان دوستداران و محبان حسین(ع) شنیده و از جبهه حق به این واقعه نگاه کرده حالا با اثری متفاوت روبرو شده‌است، اما پژوهش و تحقیق به ما می‌گوید که راوی بسیاری از روایت‌های واقعه کربلا، سپاه دشمن بوده است. پس زاویه نگاه ما در این اثر زاویه نگاهی کاملا کلاسیک است . فقط جغرافیایی که ما ترسیم کرده‌ایم و جایی که ما ایستاده‌ایم، جغرافیا و جایی جدید است که این احساس را برای تماشاگر ایجاد کند که به واقعه عاشورا از دیدی جدید نگاه می‌کند.
غفوری در پایان گفت: یکی از ویزگی‌های این روایت، منفک بودن ایدئولوژی از آن است. ما دنبال روایتی ایدئولوژیک در «کاتب اعظم»، نبودیم و می‌خواستیم به مخاطب یادآوری کنیم که «کاتب اعظم» می‌تواند قصه تک تک ما باشد. مخاطبی که این اثر را ببیند به فکر فرو خواهد رفت و شاید بخشی از خودش را در این اثر پیدا خواهد کرد.