روزی در 8 سال دفاع مقدس با قلم و دوربینش پا به میدان گذاشت، روزی پابه‌پای مردم در پی این مسئول و آن مسئول برای حل دغدغه‌هایشان بود و حالا برای بالا بردن آگاهی‌ها به مقابله با کرونا می‌رود. آقا و خانم خبرنگار را می‌گویم؛ 17 مرداد به نام آنهاست. خبرنگارانی که در تمام روزهای سال سعی می‌کنند برای مردم قلم بزنند. شغلی که هر کس چندماهی تجربه‌اش کرده باشد، می‌فهمد نه پول دارد، نه شهرت. در یک جمله می‌توان گفت یک مشغله جذاب است که وقتی واردش شوید، سخت می‌توانید رهایش کنید. هر سال در این روز درود می‌فرستیم بر محمود صارمی، خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان که به دست طالبان به شهادت رسیدند. درود می‌فرستیم بر مبدع خبرنگاری جنگ، شهید جاویدالاثر شهید غلامرضا رهبر. درود می‌فرستیم بر شهدای هواپیمای C130. درود می‌فرستیم بر محسن خزایی، اولین شهید خبرنگار مدافع حرم و درود می‌فرستیم بر تمامی‌شهدای رسانه که شهید راه آگاهی و آگاهی‌بخشی شدند. هر سال روز خبرنگار دور هم جمع می‌شدیم و این روز را گرامی می‌داشتیم اما امسال خیلی چیزها تغییر کرده‌اند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، کرونا از اوایل اسفند 98 خیلی‌ها را خانه‌نشین و خیلی‌ها را خبردار کرد. خبرنگاران و اهالی خبر رسانه ملی جزو دسته دوم بودند. برای آنها نه نوروز نوروز بود و نه تابستان تابستان است. نسل جدید خبرنگاران رسانه ملی که اکثراً دهه شصتی هستند، خاطره واضحی از روزهای جنگ ندارند اما به گفته پیشکسوتان در این روزها شرایط ده‌ها برابر سخت‌تر و پیچیده‌تر و تکلیف نامعلوم‌تر از آن روزهاست. امسال تصمیم گرفتیم پای صحبت تعدادی از خبرنگاران بنشینیم که به خط مقدم جنگ با کرونا یعنی بیمارستان‌ها رفتند و جانشان را کف دستشان گذاشتند تا به مردم آگاهی دهند. بدیهی است که در یک گزارش نمی‌شود تلاش‌های همه خبرنگاران زحمتکش و همه تلاش آنها را به رشته تحریر در آورد. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
روایت بیش از ۷۰ بار حضور در بخش کرونای بیمارستان‌ها
امیر نوایی، خبرنگار حوزه بهداشت و درمان خبرگزاری صداوسیما درباره تجربه چند ماه اخیرش گفت: آخرین روزهای بهمن بود که خبر رسید پای کرونا به ایران باز شده، هنوز نه مردم و نه جامعه پزشکی اطلاعات دقیقی از رفتار کووید ۱۹ نداشتند. حرف و حدیث‌های زیادی درباره شدت بیماری‌زایی و سرعت انتقال، مدام در فضای مجازی دست به دست می‌شد و بر هراس مردم از کرونا دامن می‌زد. در هفته اول اسفند تعداد اندکی از بیماران شناسایی شدند. خاطرم هست که اولین آمار رسمی وزارت بهداشت از ابتلای قطعی ۳ نفر در کشور حکایت داشت. در آن روزها شدت وحشت مردم از کرونا به قدری بود که مردم بعضی از استان‌ها اگر متوجه بستری بیمار کرونایی در بیمارستان نزدیک محل سکونت خود می‌شدند، با تجمع مقابل بیمارستان خواهان انتقال بیمار به جایی دیگر بودند و حتی در بعضی بیمارستان‌ها کادر درمان هم از حضور در بخش بیماران کرونایی خودداری می‌کردند و با فشار به روسای بیمارستان تلاش می‌کردند تا اجازه پذیرش به بیماران کرونایی داده نشود.
وی ادامه داد: در شروع شیوع نیاز بود تا نمایی روشن از کرونا به مردم نشان داده شود. باید تلاش پزشکان و پرستاران شاغل در بخش‌های کرونا به تصویر کشیده می‌شد. از سوی دیگر باید به سرعت آموزش‌ها برای پیشگیری آغاز می‌شد. به جرات می‌توانم بگویم جزو اولین کسانی بودم که دوربین را به بخش کرونا بردم، اولین حضورم را خوب به خاطر دارم. بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران که حدود ۸ بیمار در بخش و ۳ بیمار در ICU بستری کرده بود.
وی افزود: با ترس و دلهره وارد راهرویی شدیم که تمام مسیرهای ورودی آن را بسته بودند و حتی آسانسورها در آن طبقه توقف نداشتند. گروه فیلمبرداری هم به شدت استرس داشتند، همگی گمان می‌کردیم به محض خروج از این بخش حتماً خودمان هم جزو مبتلایان خواهیم بود اما باید به مردم نشان می‌دادیم در بخش کرونا چه خبر است. این شروع ماجرا بود و بعد از آن به‌طور مرتب حداقل هفته‌ای ۳ بار به بیمارستان‌های مختلف می‌رفتم. در اسفند ماه تلاش ما این بود که از یکسو کمی از اضطراب مردم بکاهیم و از سوی دیگر نکات مهم را از زبان پزشکان و پرستاران آموزش دهیم، به تعطیلات نوروز که رسیدیم، مردم از خانه ماندن خسته شده بودند و سفرهای نوروزی را آغاز کردند. در آن ایام گزارش‌های ما تشویق به در خانه ماندن بود تا اینکه بالاخره اواسط نوروز محدودیت‌های بین شهری اعمال شد.
نوایی گفت: فروردین که گذشت، آمار مبتلایان کاهش یافت. ما هم فیتیله گزارش‌ها را پایین کشیدیم اما همچنان هفته‌ای یکبار به بخش‌های کرونا سر می‌زدیم تا از خالی شدن تخت‌ها و از سرگیری سایر جراحی‌ها گزارش تهیه کنیم؛ چرا که کرونا باعث شده بود بسیاری از بیماران دیگر نظیر بیماران قلبی یا سرطانی از ترس کرونا درمان‌های خود را به تعویق بیندازند و نیاز بود به آنها اطمینان دهیم که بیماران کرونایی کاهش یافته و سایر بخش‌های بیمارستان‌ها کاملاً پاک و ایمن است. خرداد که از نیمه گذشت، یکباره موجی جدید از مبتلایان راهی بیمارستان‌ها شدند، ترس مردم از کرونا ریخته بود. شاید هم از رعایت نکات بهداشتی خسته بودند، هر چه که بود، هر روز با جمع زیادی از بیماران در بیمارستان‌ها روبه‌رو می‌شدم، از پیر و جوان، از مادر باردار تا مادربزرگی که در خانه مانده بود اما نوه‌ها برایش کرونا را سوغات آورده بودند. مجبور بودیم دوربین را نزدیکتر ببریم. یک نمای نزدیک از تک‌تک کسانی که هر کدام با غفلتی روی تخت بستری افتاده بودند.
وی در ادامه گفت: لباس‌های محافظی که می‌پوشیدیم دست و پایمان را می‌گرفت. گاهی از شدت گرمای لباس‌ها مجبور می‌شدم وسط کار از بخش خارج شوم، نفسی تازه کنم و دوباره به بخش کرونا برگردم. خوب درک می‌کردم که پرستاران با شیفت‌های بعضاً ۱۳ ساعته در این لباس‌ها چه روزهایی را سپری می‌کنند. اواخر خرداد تست سرولوژیک دادم که به تست آنتی بادی معروف است. جواب مثبت بود؛ هرچند تا آن روز علامت خاصی نداشتم. ترس زیادی وجودم را گرفت. نه به‌خاطر خودم بلکه از اینکه ممکن بود ناقل باشم و تهدیدی برای اعضای خانواده محسوب شوم. برای همین فوراً تست PCR دادم اما جواب آن منفی شد. با پزشکان که مشورت کردم نظرشان این بود که حدود یک‌ماه پیش مبتلا شدم یا حداقل بدنم با ویروس درگیر شده و جزو ناقلین بی‌علامت بودم. خدا رحم بزرگی کرد که خانواده را مبتلا نکرده بودم.
وی در پایان افزود: در تیر و مرداد هر روز آمار مبتلایان بالا و بالاتر رفت و تعداد گزارش‌های خبری من هم بیشتر و بیشتر شد. دیگر ترس اسفند را نداشتم. به بیماران نزدیکتر می‌شدم و گاهی ساعت‌ها برای یک گزارش با ده‌ها بیمار کرونایی زیر یک سقف سر می‌کردم. پرستاران خسته زیادی دیدم، پدرانی که فرزند از دست دادند و فرزندانی که در محوطه بیمارستان در انتظار ترخیص پدرها و مادرها بودند. این ۶ ماه تجربه‌ای متفاوت از ۱۲ سال فعالیت خبرنگاری‌ام بود؛ تجربه‌ای با طعم دلهره و امید.
تهیه بیش از ۸۰ گزارش از زوایای مختلف بیماری کووید ۱۹
طیبه کارگر، دیگر خبرنگار حوزه بهداشت و درمان خبرگزاری صداوسیما که خود مادر دو فرزند است، درباره تجربه خبرنگاری در روزهای کرونایی گفت: خبرنگاری در دوره کرونا یکی از پرمخاطره‌ترین روزهای کاری هر خبرنگاری است و من هم به عنوان خبرنگار حوزه بهداشت و درمان که خودم دارای تحصیلات تخصصی در زمینه علوم آزمایشگاهی و هماتولوژی هستم، این روزها برایم جذاب و البته پراسترس بود. وی افزود: در روزهای نخست اسفند که مجموعه خبرگزاری در تب و تاب تهیه خبر برای کاهش نگرانی جامعه و همچنین آموزش همگانی مردم به جهت مقابله با ویروس کرونا بر آمد، نخستین حضور متخصصان عفونی و ریه کشور در گزارش‌های بنده شکل گرفت. نگرانی جامعه پزشکی در مواجهه با این ویروس ناشناس که دانش سیستم سلامت جهانی در برابر آن اندک بود، کار تهیه خبر را برای من بسیار دشوار کرده بود. از طرفی توقع از من به عنوان نیرویی که در رشته علوم آزمایشگاهی تحصیل کرده، بیش از سایر همکاران بود. البته خوشبختانه به علت تعامل دو سویه‌ای که بین خبرگزاری صداوسیما و وزارت بهداشت از همان ساعات اولیه خبر رسمی انتشار ویروس کرونا در کشور عزیزمان شکل گرفت، موجب شد در تهیه خبر به سرعت بتوانیم با پزشکان و مشاوران ذی ربط این موضوع در ارتباط باشیم. وی ادامه داد: من به رغم اینکه مادر هستم و فرزند کوچکی دارم، سعی کردم در راستای رسالت کاری و فرهنگی خود سنگر خبر را خالی نکرده و پابه‌پای مردم در بطن این بحران قرار گرفتم. حضور در بیمارستان‌های امام خمینی، شریعتی، بقیه الله اعظم، بهارلو، ولی عصر (عج)، رسول اکرم (ص)، مسیح دانشوری و مرکز طبی کودکان که از اسفند تا همین روزها به شدت در بحران کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، یکی از پرتلاش‌ترین و البته پرمخاطره‌ترین دوره‌های کاری من در بیش از ۱۳ سال کار خبرنگاری است. کارگر افزود: دیدن درد و آلام بیمارانی که در کمال ناباوری و سهل‌انگاری از همان ابتدا در دام این ویروس منحوس گرفتار شدند، تا بهت پزشکان از زجر تنفسی و اینتوبه شدن بیماران آی سی یو همه و همه وظایف یک خبرنگار در این ۶ ماه را دشوار کرده بود اما با توجه به اینکه همسرم از نیروهای درمانی کشور است و در خط مقدم مقابله با این بیماری شبانه روز در خدمت بیماران است، لحظه‌ای در ایفای مسئولیت فردی و اجتماعی خود دچار تردید نشدم. وی ادامه داد: متاسفانه در روزهایی در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد که جامعه با روند سیر اندک کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری به اشتباه تصور شکست کرونا را داشتند، جز معدود خبرنگارانی بودم که پرداختن به موضوع کرونا و ابعاد ناشناخته تظاهرات بالینیان بر بدن بیماران را رها نکردم و به رصد زوایای مختلف رفتار این ویروس منحوس بر بدن پرداختم و با تیم‌های تحقیقاتی پزشکان ارتباط مداوم داشتم؛ از جمله نخستین گزارش‌هایی که در مورد رفتار کرونا بر پوست، قلب، مغز، چشم و عروق بدن بیماران داشتم و حتی اولین خبر در مورد ابتلای کودکان به کرونا را در صفحه کاری خود گزارش کردم. حتی در برخی روزهای کاری مجبور به تهیه بیش از ۳ گزارش برای بخش‌های مختلف می‌شدم تا کمی از نگرانی جامعه در مواجهه با این بیماری کاسته و رفتارهای منطقی در مواجهه با آن شکل بگیرد. وی در پایان گفت: این‌ها تنها بخش اندکی از خاطرات من در این روزهای پرالتهاب است که در برابر جانفشانی نیروهای درمانی و مدافعان سلامت کشورم هیچ نیست.
تهدید کرونا فرصتی برای خبرنگاران
قیومی، خبرنگار باسابقه شبکه خبر هم درباره سختی‌های خبرنگاری در این روزها گفت: کرونا اگرچه برای سلامتی انسان‌ها تهدید است، اما این تهدید، با خود فرصت‌هایی برای همه، از جمله خبرنگاران و اصحاب رسانه دارد. حضور در جمع مبتلایان به کرونا و پوشش اخبار آن، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، در نوع خود تجربه جدیدی است. وی افزود: در این میان اخبار متفاوت و گاهی متضاد، از منابع مختلف دریافت می‌شود که اطمینان به صحت آن ضروری است. مواجه شدن با بیماران کرونایی و ضبط و پخش اظهارات مؤثر آنها با هدف هشدار به مردم، از جمله موضوعات دیگر در بررسی این نوع گزارش‌هاست. وی ادامه داد: کوتاه سخن اینکه تهیه خبر و گزارش از موضوع کرونا و گستره وسیع آن «خبرنگاری در شرایط بحران» تعریف می‌شود که تجارب آن ارزنده و فراگیری آن لازم است. خبرنگاری کتابی است که هر روز با افزوده‌ها و یافته‌های جدید تجدید چاپ می‌شود و همه خبرنگاران برای همیشه نیازمند چاپ‌های جدید این کتاب ارزنده هستند. در پایان این گزارش جا دارد قدردانی کنیم از همه دست‌اندرکاران خبر رادیو و تلویزیون؛ از راننده و خدمات تا تصویر برداران تدوینگران و دبیران خبر که خالصانه زحمت می‌کشند. برای آن دسته از اهالی خبر که در جریان خدمت با ویروس منحوس کرونا درگیر شدند، آرزوی سلامتی داریم و یاد روح‌الله رجایی، سردبیر روزنامه جام‌جم را که همین چند وقت پیش بر اثر ابتلا به کرونا رهسپار دیار باقی شد، گرامی می‌داریم.
رسالت خبرنگاری در روزگار کرونایی
برمک بیات، سردبیر اخبار علمی فرهنگی هنری بهداشت و سلامت خبرگزاری صداوسیماگفت: خبرگزاری صداوسیما از آغاز اسفند و با اعلام نخستین خبرها از شناسایی چند بیمار مبتلا به کرونا با تدابیر رییس محترم خبرگزاری و مدیران ارشد، بخش‌های مختلف را برای رویارویی با این ویروس هزار چهره سازماندهی کردند. از همان روز اول به پیشنهاد ما، ستاد خبری در وزارت بهداشت راه‌اندازی و گروه‌های خبری خبرگزاری صداوسیما به صورت دائم در این ستاد مستقر و آخرین خبرهای کرونایی را خانم‌ها ظرافت و دل‌انگیز و آقای اذانی به مخاطبان اطلاع‌رسانی می‌کردند.
همزمان تولید گزارش‌های متعدد با موضوع‌های متنوع در خصوص کرونا با هدف آگاهی‌بخشی، حساس کردن مردم به جدی بودن شیوع بیماری و همچنین دستاوردهای علمی‌شرکت‌های دانش‌بنیان در دستور کار خبرگزاری قرار گرفت و در این راستا، همه ظرفیت خبرگزاری از تحریریه علمی فرهنگی هنری به عنوان متولی حوزه سلامت و بهداشت تا تحریریه‌های اقتصادی، اجتماعی و ورزشی و ... سوژه‌های مختلف و مورد نیاز مخاطبان را به گزارش‌های کرونایی تبدیل کردند که روزانه از همه بخش‌های خبری یک تا ۵ پخش شد.
رصد و تمرکز بر وضعیت بازار، نظارت بر ضدعفونی کردن اماکن عمومی و شبکه حمل‌ونقل درون و برون شهری و همچنین پیگیری دستاوردهای علمی مانند ساخت تجهیزات با فناوری‌های بالا مانند اکسیژن‌ساز، ونتیلاتور، کیت‌های تشخیص و ... ایران را به کشورهای پیشرو در جهان مملو از کرونا تبدیل کرد.
خبرنگاران خبرگزاری صداوسیما با کمترین توقع و امکانات با روحیه جهادی، از هیچ تلاشی برای انجام وظایف محوله دریغ نکردند و همگان با مدافعان سلامت و گروه‌های جهادی، در کنار مردم و مسئولان به مسئولیت اجتماعی خود در قبال جامعه عمل کردند.
البته کرونا همکاران خبرگزاری صداوسیما را بی‌نصیب نگذاشت و در این پنج ماه و اندی، تعداد زیادی از خبرنگاران و مدیران در تهران و مراکز استان از جمله خودم به کرونا مبتلا شدند که یکی از دلایل آن حضور خبرنگاران در مکان‌های پرمخاطره مانند بیمارستان‌ها یا مکان‌های پرازدحام بود. از بیش از ۷۰ مرتبه حضور آقای نوایی (خبرنگار حوزه پزشکی) در بیمارستان‌های معین کرونا، تا گزارش‌های تخصصی پزشکی خانم‌ها کارگر و صادقی، گزارش‌های فناورانه و علمی آقای کیایی و خانم اسلامی، گزارش‌های فرهنگی و سبک زندگی خانم‌های لبافی و قناعتی و گزارش‌های دانشگاهی آقای اذانی و خانم دل‌انگیز در خصوص وضعیت آموزش دانشگاه‌ها در شرایط کرونا و مهمتر از آن، به تصویر کشیدن گزارش‌های متعدد از آموزش مجازی مدارس که با هنرمندی آقای ذوالفقاری با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد. این‌ها فقط بخشی از زحمات ماه‌های اخیر است که با دوباره اوج گرفتن بیماری، بار دیگر حجم فعالیت خبرنگاران برای تهیه گزارش با موضوع اهمیت رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی - به‌ویژه بحث جدی استفاده از ماسک- در دستور کار خبرنگاران بود که با هم‌افزایی سایر خبرنگاران در بخش‌های اجتماعی و اقتصادی نتایج ارزشمندی داشت و بیشتر کارشناسان به عملکرد خوب خبرگزاری در این زمینه اذعان دارند.
روزی که منتسب به روز خبرنگار است، فرصت خوبی برای قدردانی از زحمات خبرنگاران بی‌ادعاست که همچون دوران دفاع مقدس با روحیه جهادی و بسیجی و بدون ترس به دل کرونا زدند؛ از عید نوروز، نیمه‌شعبان، شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان گذشتند و در ذی‌الحجه به استقبال عرفه و عید قربان و غدیر رفتند و خود را برای محرمی متفاوت آماده می‌کنند و در این مسیر افتخار آفریدند.
به سهم خود از زحمات همه مدیران که راهبری و هدایت را بر عهده داشتند و خبرنگاران که مثل همیشه در میدان بودند تشکر می‌کنم و از این بابت سجده شکر بر جای می‌آورم.
به امید روزی که با تلاش مدافعان سلامت، اهالی رسانه ملی و همدلی مردم و مسئولان، این ویروس منحوس از جهان رخت بر بندد و دیگر شاهد پرواز روزانه چندهموطن در بیمارستان‌ها نباشیم.