تب و تاب این روزهای آموزش در مقاطع مختلف از دبستان و متوسطه تا دانشگاه در مقاطع کاردانی تا کارشناسی بسیار بالا گرفته و هر روز اخباری درباره زمان پایان سال تحصیلی و برگزاری آزمون‌های پایان سال منتشر میشود. روزهایی که هر یک از متولیان آموزشی کشور چه آموزش و پرورش و چه آموزش عالی می‌کوشند با فراهم کردن زمینه‌ای برای تعامل از راه دور با دانش‌آموزان و دانشجویانشان مانع تعطیلی آموزش در این اوضاع شوند. دانشگاه سازمان صدا وسیما از همان هفته نخست تعطیلی دانشگاه‌ها تلاش کرد تا به گسترش زیرساخت‌هایی که پیش از شیوع کرونا برای موارد خاص و کارگاه‌های هفتگی فراهم کرده بود؛ امکان برقراری ارتباط برخط(آنلاین) استادان با دانشجویان را به صورت صوتی و تصویری بهطور هم‌زمان فراهم کند و گوی سبقت را از دیگر دانشگاه‌های کشور در برگزاری کلاس‌های آنلاین برباید.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، به همین منظور با رؤسای دانشکده‌های هنرهای دیجیتال، ارتباطات و رسانه، فنی و مهندسی رسانه، تولید رادیو و تلویزیون و مدیر خدمات فنی و انفورماتیک درباره چگونگی برگزاری کلاسها، زمان پایان سال تحصیلی و همچنین برگزاری آزمون پایان ترم دانشجویان گفت‌وگو کرده‌ایم:
دانشکده هنرهای دیجیتال
دکتر احمد سفلایی، برای اینکه از اوضاع فعلی این دانشکده و کلاس‌های برگزار شده توضیح دهد؛ دروس این دانشگاه را به سه دسته تقسیم می‌کند و می‌گوید: «با توجه به اینکه واحدهای درسی ما در این دانشکده به دو دسته عملی و نظری تقسیم میشوند؛ ما با سه روش برای تدریس مواجه بودیم؛ یکی دروسی که کاملا نظری بودند که این کلاسها با فاصلهای کمتر از یک هفته از تعطیلی دانشگاه‌ها همه کلاسها در موعد مقرر برگزار شدند. دوم دروسی بودند که با وجود اینکه عملی بودند؛ اما چون ماهیتشان غیر ابزاری و دیجیتال بود؛ امکان ارائه آن در بستر فضای مجازی بود و دانشجویان نیز می‌توانستند پروژه‌هایشان را در همین بستر ارائه دهند. سوم هم دورههای عملی ابزاری مثل ساخت عروسک بود که به صورت آنلاین امکان برگزاری نداشت و برگزاری آن‌ها به پس از این اوضاع موکول شد».
او درباره اینکه آیا روال برنامه‌های دیگر دانشگاه نیز متأثر از این اوضاع شده، می‌گوید: «کارهای آموزشی و جلسههای گروه به صورت مجازی برگزار میشود و استادان کارهای روتین آموزشی و پژوهشی و یا بازنگری در دروس مانند گذشته انجام می‌دهند و شاید بتوان گفت با توجه به این اوضاع از نظر زمان، فرصت بیش‌تری برای این امور نیز فراهم شده است».
به گفته سفلایی، همه این کلاسها دو هفته پس از کلاس‌های کارشناسی ارشد و از نیمه اول اسفند آغاز شده اند و اگر کلاسی از نظر آموزشی عقب افتادگی داشته باشد، با بالابردن تعداد جلسههای برگزاری در هفته، جبران خواهد شد تا در موعد مقرر بتوان تعداد جلسههای درسی را که باید تدریس شود، تکمیل کرد. او درباره برگزاری امتحانات هم می‌گوید: «درباره آزمون‌های کتبی منتظر تصمیم دانشگاه هستیم. کارهای عملی هم در پروژه‌هایی که دیجیتال هستند، به صورت روتین ارائه میشوند. برای کلاس‌هایی هم که برگزار نشده اگر به حد نصاب قانونی برسد در صورت بازگشایی دانشگاه‌ها در تابستان ارائه خواهد شد و در غیر این صورت در این ترم درس حذف و ترم دیگری ارائه میشود».
دانشکده ارتباطات و رسانه
دکتر محسن شاکری نژاد، رئیس دانشکده ارتباطات و رسانه، درخصوص برگزاری همه کلاس‌های این دانشکده گفت: «به غیر از کلاس کاربرد کامپیوتر در علوم ارتباطات که عملی بود؛ همه کلاسها پس از یک هفته اول برگزار شده و ادامه دارد. دانشگاه سازمان، کاملترین نرمافزار را برای برگزاری کلاس‌های آنلاین دارد که بر روی سامانه LMS هم به صورت تصویری و هم صوتی با قابلیت هایی برای ارائه پروژه‌های دانشجویان و... برگزار میشود».این نرم افزار بر روی گوشی‌های همراه هم قابل نصب و استفاده است.
او افزود: «همه استادان دانشکده و حتی استادانی که در سازمان، سمت‌های دیگری دارند؛ با وجود مشغله فراوان به حضور به موقع در کلاسها اهتمام داشته و دارند. بخشی از استادان در منزل و بخشی دیگر در باکس تدوین دانشگاه در کلاسها حضور می‌یابند». شاکری نژاد تأکید کرد: «با وجود آنکه بازخورد کلاس‌های مجازی قابل مقایسه با کلاس‌های حضوری نیست؛ بازخوردی که از دانشجویان درباره برگزاری کلاسها گرفته شده، خوب بوده است. درس‌ها در مقایسه با دیگر دانشگاه‌ها جلوتر است و نیازی به برگزاری کلاس‌های جبرانی نداریم». او گفت: «امسال شاید برای نخستینبار بود که کلاسی در آخرین ساعات آخرین روز سال عصر 28اسفند با تعداد بیش‌ترین دانشجویان برگزار شد».
شاکری نزاد با ابراز امیدواری از اینکه هرچه زودتر با پایان شیوع بیماری امکان برگزاری کلاسها فراهم شود؛ تأکید کرد: «آمادگی داریم به صورت آنلاین ترم را به اتمام برسانیم و دانشگاه سازمان، آمادگی برگزاری امتحانات به صورت آنلاین را هم دارد. ما برای هر سناریویی آماده‌ایم و بسته به تصمیم وزارت علوم و دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا هرکدام از راه‌ها را می‌توانیم درپیش بگیریم». او گفت: «از مجموع داشجویان این دانشگاه فقط دو نفر به علت نبود امکانات در محل زندگی نتوانستند در کلاس‌های آنلاین حاضر شوند که با قابلیتی که در نرمافزار کلاسها وجود دارد، آنان را ضبط و فایل را به نحوی در اختیارشان قرار می‌دهیم تا از دیگر همکلاسی‌هایشان عقب نمانند».
به اعتقاد رئیس داشکده ارتباطات و رسانه، محدودیت ایجاد شده و تعطیلی دانشگاه موجب شد توانمندی دانشگاه در برگزاری دورههای آنلاین روشن شود و حتی جلسههای پزوهشی فوقبرنامه نیز نظیر آنچه به‌تازگی درباره فیلمنامهنویسی سریال‌های تلویزیونی برگزار شد؛ در دستور کار قرار گیرد.
دانشکده فنی و مهندسی رسانه
دکتر محمد بهدادفر، رئیس دانشکده فنی و مهندسی رسانه، نیز از برگزاری آنلاین حدود سه چهارم کلاس‌های این دانشکده خبر داد و گفت: «فقط دروسی که جنبه آزمایشگاهی داشتند؛ امکان ارائه نداشتند و دیگر کلاسها برگزار شده اند».
او افزود: «حجم کار استادان دانشگاه بهعلت اینکه کلاسها غیرحضوری است و استاد از قابلیت‌هایی چون زبان بدن و یا عوامل دیگر نمی‌تواند برخوردار باشد؛ بیش‌تر شده است و تلاش بیش‌تری باید برای جذابیت دروس و پذیرش دانشجویان شود. او معتقد است جنس برگزاری کلاس‌های آنلاین با حضوری متفاوت است و استاد باید برای انتقال مفاهیم، راهکارهایی جدید بیاندیشد. بهدادفر درباره نظارت بر حضور دانشجویان و برگزاری کلاسها گفت: «در سطوح مختلفی نظارت میشود. نظارت دانشگاه بهطور دائم در برنامه وجود دارد. هم حضور دانشجویان و هم استادان رصد میشود. در این سامانه هم بهطور تصویری و هم صوتی با دانشجویان ارتباط برقرار میشود. فرآیند الکترونیکی نیز در سامانه تدارک دیده شده تا دانشجویان بتوانند سئوالاتشان را در اسرع وقت بپرسند و پاسخ دریافت کنند». رئیس دانشکده فنی و مهندسی با بیان اینکه در این دانشکده در مقاطع کاردانی برخی کلاسها بیش از 40نفر دانشجو و در مقاطع کارسناسی و ارشد نیز تعداد قابل توجهی از دانشجویان مشغول تحصیلاند؛ گفت: «دانشجویان در این کلاسها بالای 90درصد مشارکت دارند. البته برای نظارت بر حضور دانشجویان و کارهای کلاسی نیز سیاست‌های تشویقی و تنبیهی نیز لحاظ میشود».
بهدادفر مانند دیگر همکارنش تأکید دارد: «از نظر برگزاری کلاس‌های درسی دانشکده به غیر از یک هفته اول، عقب ماندگی ندارد و هر زمان که اعلام شود، آماده برگزاری امتحانات پایان ترم است؛ اما دروس عملی که امکان برگزاری آنلاین نداشتند؛ باید دوباره در ترم دیگر ارائه شوند».
دانشکده تولید رادیو وتلویزیون
دکتر محمدصادق مرکبی، رئیس دانشکده تولید رادیو وتلویزیون، از تقسیم رویکردهای این دانشکده به سه حوزه استادان، دانشجویان و کارکنان دانشکده در این اوضاع تعطیلی دانشگاه سخن گفت و اضافه کرد:
«در وهله نخست در هماهنگی با استادان، تعداد دروسی که می‌توان به صورت آنلاین برگزار کرد و چه کسانی می‌توانند در این امر مشارکت کنند؛ بررسی و برنامه‌ریزی شد. بیش از دو سوم از کلاس‌های دانشکده تولید تا کنون، که هفته دهم ترم جاری است، برگزار شده است و تا پایان شرایط ادامه خواهد داشت. در برخی کلاسها که ترکیبی از دروس عملی و نظری هستند؛ بخش نظری ارائه شده است و بخش عملی تا پایان محدودیت ارائه نمیشود. دروسی هم که بهطور کامل عملی بودند، مثل ساخت عروسک و... برگزار و تعیین تکلیف نشده‌اند».
بهگفته مرکبی، در کلاس‌های برگزارشده، بیش از 95درصد دانشجویان شرکت کرده‌اند و تلاش شده تا دانشجویانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند و امکان برقراری ارتباط آنلاین نداشتند؛ به نحوی به مطالب ارائه شده دسترسی یابند. از نظر مرکبی، آموزش آنلاین تمرکز دانشجویان را بهطور انفرادی بر درس بیش‌تر می‌کند و بنا به گفته او در این دوره، همه دانشجویان با روحیه و نشاط خاصی در کلاس حاضر میشوند و در مباحث مشارکت می‌کنند».
رئیس دانشکده تولید گفت: «در این مدت به غیر از کلاس‌های مصوب، کلاس‌های فوق برنامه نیز در نظر گرفته شد و کارگاه فیلمنامهنویسی، یکی از این دورهها بود که بیش از 50نفر از دانشجویان در آن مشارکت کردند». او که خودش در این کارگاه آموزشی به عنوان شاهد حضور داشت؛ افزود: «استقبال به حدی بود که استاد نمی‌توانست کلاس را تمام کند».
مرکبی برگزاری این دوره را عاملی برای محک زدن میزان توانمندی دانشگاه و بستری برای انتقال تجربهها در این باره دانست و گفت: «این تجربه موجب شد تا در فراخوانی، از برخی مسئولان سازمان برای همکاری و برگزاری کارگاه آموزشی بهطور آنلاین استفاده کنیم».
مرکبی همچنین با اشاره به کارکنان و حضورشان در دانشگاه نیز گفت: «به کارکنانی که امکان ارائه وظایفشان به صورت آنلاین بود، اجازه دور کاری داده شد که براساس قوانین سازمان، دو سوم از همکاران در اداره حاضر و دیگران بهطور آنلاین پیگیر کارهای دانشگاه و دانشجویان باشند».
او درباره امتحانات پایان ترم و زمان برگزاری آزمون‌ها افزود: «امتحان در دانشکده تولید به دو روش برگزار میشود. یکی اینکه دروسی را که دانشجو باید برایش پروژه ارائه دهد؛ در طول ترم پروژه‌هایش را ارائه می‌دهد و ارزیابی میشود و استاد نمره او را با جمعبندی نمرات پروژه‌ها اعلام می‌کند که این دروس نیازی به برگزاری آزمون ندارند؛ اما دروسی را که باید بهطور حضوری آزمون برگزار کنند، براساس قوانین دانشگاه و با هماهنگی وزارت علوم و ستاد ملی مبارزه با کرونا امتحانشان در موعد مقرر و با شرایطی که اعلام میشود، برگزار میشود».
رئیس داشکده تولید درباره نظارت بر چگونگی برگزاری کلاسها گفت: «دو نوع نظارت در این باره وجود دارد: یکی بهصورت کمی است که بهطور متمرکز در دانشگاه برای همه دانشکده‌ها و دروس اعمال میشود که پیش از تعطیلی دانشگاه هم این نظارت به صورت فیزیکی بود و اکنون نیز بهطور مجازی اجرایی میشود. دسترسی‌هایی نیز به ناظران، برای همه کلاسها در موعد مقرر داده شد که به کلاسها سر می‌زنند و در کلاس حضور می‌یابند و نظارت می‌کنند». مرکبی خودش نیز با همین روش به کلاسها سرکشی می‌کند.
اما از نظر کیفی، مرکبی با بیان اینکه گروه‌های آموزشی دانشگاه، هم از استادان و هم دانشجویان بهطور جداگانه نظرسنجی می‌کنند؛ افزود: «در این نظرسنجی تعدادی از دانشجویان بهطور تصادفی انتخاب میشوند و نظراتشان ثبت میشود. روالی هم از پیش در دانشگاه مرسوم بوده و آن نظرسنجی الکترونیکی پایان ترم است که براساس این روال این ترم نیز اجرایی خواهد شد».
رئیس دانشکده تولید اضافه کرد: «گروهی نیز از استادان دانشگاه برای طرح و تبادلنظر درباره مسائل دانشگاه و موضوعات روز ایجاد شده است و در آن استادان مسائلی که از نظر کیفی و کمی‌با آن روبه‌رو شده‌اند؛ مطرح و درباره آن بحث و تبادلنظر می‌کنند».
مدیر خدمات فنی و انفورماتیک دانشگاه
دکتر محمد شاه‌بازی، مدیر خدمات فنی و انفورماتیک دانشگاه، بهعنوان بخشی که بسترساز و فراهمکننده ارتباط آنلاین دانشگاه است؛ درباره عملکرد این بخش گفت:
«پیش از وقوع این حوادث، آموزش مجازی دانشگاه به صورت یک روز در هفته در بستری که ایجاد شده بود؛ اجرایی می‌شد. پس از تعطیلی دانشگاه، از همان هفته نخست این بستر را گسترش دادیم و برای واردکردن اسامی دانشجویان، براساس برنامه هر کلاس و استادان و ایجاد سطوح دسترسی اقدام کردیم. در نخستین هفته بهطور آزمایشی این کلاسها راه‌اندازی شد. ما در این مدت کم، باید زیرساخت‌ها را گسترش می‌دادیم. در دانشگاه از برگزاری هفتگی یک کارگاه با یک سامانه و یک باکس تدوین؛ باید برای برگزاری 80کلاس در طول روز و تدریس20 تا 30 استاد در ساعت، بسترگسترده‌ای فراهم می‌کردیم که این کار را ممکن کند. به همین منظور ما باکس تدوین و سامانهها را به 6سامانه با 10میکروفن رساندیم و تعداد وب‌کمها را بیش‌تر کردیم. با توجه به اینکه برخی دروس نیازی به ارتباط تصویری نداشتند؛ امکان برقراری ارتباط صوتی بیش از تصویری فراهم شد».
او درباره زمان آغاز کلاس‌های آنلاین دانشگاه افزود: «با ارتقای سرور، زیرساخت‌های برگزاری کلاس در این سطح و ذخیره سازی محتوا فراهم شد و از هفته دوم همه کلاسها برگزار شد. برای ترغیب استادان به ماندن در منزل و استفاده از امکاناتشان، امکانی فراهم کردیم که با کنترل از راه دور، مشکلات سامانه‌های استادان در منزل را حل کنیم. برای رسیدگی به مشکلات دانشجویان برای ورود به سامانه و شرکت در کلاس گروهی سه نفره، کارشناسان این واحد، تمام وقت مشکلات را بررسی و برطرف کردند و در نیمه اول اسفند این مشکلات حل شد. حجم مراجعهها از روزهای اول که زیاد بود؛ هر روز کمتر و مشکلات حل شد. اکنون در هر هفته 400کلاس برگزار میشود. گروهی ده نفره، هر روز به صورت آنلاین آماده‌اند تا سامانه دانشگاه به بهترین نحو بستر آموزش را برای دانشجویان بهطورآنلاین فراهم کند. اگر مشکلات استادانی که در منزل هستند، با کنترل از راه دور حل نشود؛ گروهی از دانشگاه به منزلشان برای برطرف کردن مشکل اعزام میشوند».
شاه‌بازی از فعالیت 24ساعته همکارانش در روزهای اول برگزاری کلاس‌های آنلاین یاد کرد و گفت: « برای وارد کردن نام دانشجویان، چیدمان کلاسها و نام استادان هر کلاس، در هفته نخست تعداد زیادی داده وارد سامانه کردیم تا هر کلاس براساس برنامه انتخاب واحد دانشجویان و استادان در زمان مقرر برگزار شود».
شاه‌بازی و همکارانش در این امتحان سخت توانسته‌اند بهترین نمره را از دانشجویان، استادان و بخش‌های مرتبط بگیرند و این آزمون نهتنها توانمندی آنان را در برگزاری دورههای آنلاین در سطحی وسیع علاوه بر سازمان به خودشان اثبات کرده؛ بلکه مشوقی برای برگزاری دورههای غیرحضوری در مقاطع بعدی آموزشی شده است.