اردشیر زابلیزاده عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما و مدیر شبکه ایران کالا دریادداشتی که در نشریه هفتهنامه کارکنان صداوسیما چاپ شده به موضوع انعکاس رسانهای حضور پرشکوه مردم در مناسبتهای ملی و مذهبی پرداخته است:
22 بهمن 1357، نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی (ره) به پیروزی رسید و نقطه عطفی بر حیات طیبه این سرزمین گشت؛ پادشاهی 2500 ساله در ایران، ریشه کن و به خواست الهی حکومت جمهوری اسلامی تأسیس شد. به همین دلیل است که مردم غیور ایران در سراسر کشور، این روز را که به فرموده امام راحل ایام الله نامیده شد، گرامی میدارند و با برپایی راهپیمایی به وسعت ایران با آرمانهای امام و رهبری نظام بیعتی دوباره میکنند تا دشمن نتواند نظری سوء به این سرزمین داشته باشد.
و اما بعد... ما صداوسیماییها در این سالهای پس از پیروزی انقلاب تلاش کردهایم که انعکاسدهنده حضور پرشکوه ملت ایران در بزرگداشت روز پیروزی نور بر ظلمت باشیم؛ هر چند که بهنظر میرسد هیچ دوربینی قادر نباشد این حضور و لایههای عمیق آن را به تصویر کشد و آنچه از زاویه دوربین رسانه ملی در این سالها در معرض چشم مخاطبانش قرار گرفته، بخش کوچکی از این حضور است که هر ساله شاهد آن بودهایم.
پوشش رسانهای این دست مراسم باید از ویژگیهای خاصی برخوردار باشد تا عمق حضور را نشان دهد.
در این مناسبتها ما رسانهایها دو وظیفه اساسی داریم:
به تصویر کشیدن آنچه در صحنه اتفاق میافتد تا دیگران هم این حضور را لمس کنند؛ آنهایی که امکان، شرایط و یا حتی تمایل به حضور را نداشتهاند، ببینند تا به لایههای عمیقتر موضوع پی ببرند.
رشد فکری مخاطبان و بهخصوص آنهایی که انقلاب را به هر علتی درک نکردهاند؛ و این امر میسر نمیشود مگر آنکه هر رسانهای متناسب با ماموریت اساسی خود به پرداخت موضوع از ابعاد مختلف بپردازد تا تجلی شور و شعور ملت از زوایای مختلف باشد. این پرداخت رسانهای در خصوص 22 بهمن روز پیروزی انقلاب اسلامیباید متفاوتتر از هر مناسبت دیگری باشد.
این تفاوت پرداخت رسانهای نسبت به ایامالله دهه فجر و بهخصوص 22 بهمن را رسانهها و از جمله تلویزیون باید از سه بعد مورد توجه قرار دهند:
ارائه تصویری مراسم بزرگداشت، متفاوت و حرفهایتر از آنچه در این سالها نشان دادهایم؛ تصویری که نشانگر عمق، عشق و ایثار نسبت به انقلاب باشد. در این تصاویر باید استقامت و ایستادگی در مقابل استکبار جهانی و رسیدن به توسعه و پیشرفت نشان داده شود.
شبکههای رادیویی و تلویزیونی سازمان صداوسیما بر حسب ماموریتی که برای هرکدام پیشبینی شده باید به مناسبتهای ملی و مذهبی ورود پیدا کنند تا اولا گستره پرداخت رسانهای نسبت به موضوع افزایش یابد و در ثانی زوایای بیشتری از موضوع واکاوی شود.
پرداخت رسانهای ما در این سالها نسبت به رویدادهای مهم در مواردی بهخصوص پوششهای تصویری و گفتمانی، بعضا تکراری و شبیه به هم بوده اند، در حالی که در هر پرداخت رسانهای باید روایت رسانهای جدیدی را بازتولید کرد تا با ذائقه مخاطب ارتباط بیشتری پیدا کند. بهخصوص در عصر کنونی که با تکثر رسانهای مواجه هستیم که در آن هر کدام سهمی در آوردگاه رسانهای به خود اختصاص دادهاند.
شبکه ایران کالا که سه سال از عمرش میگذرد، برای پوشش رسانهای مراسم 22 بهمن امسال، دو نکته را مورد توجه قرار داد:
توجه به نظرات ریاست محترم سازمان در پوشش رسانهای متفاوت با گذشته و متناسب با ماموریت شبکه؛ در جلسات متعددی که با ریاست محترم سازمان داشتیم، ایشان همواره بر رویکردهای جدید در پوشش خبری رویدادها تاکید کردهاند و حتی در مواردی نیز نکاتی را یادآورشدهاند که مورد توجه شبکه قرار گرفت.
در شبکه ایران کالا به این نکته اساسی توجه کردیم که باید چارچوب مشخصی برای پوشش این رویداد داشته باشیم و بدانیم که امسال چه تصویری را باید منعکس کنیم. هر سال به رغم وجود دوربینهای بسیار و گزارشگران قوی باز هم آن حسی را که مردم در چنین روزی دارند، نمیتوانیم به خوبی منعکس کنیم، چرا که این رویداد جزو رخدادهای بیسابقهای است که باعث شده تا با گذشت این سالها به قوت خود ادامه داشته باشد و هر سال با همان شکوه برگزار شود. در این بین لازم است برای انعکاس حس و حرف واقعی مردم از قبل برنامهریزی کنیم تا بتوانیم ابعاد گسترده و مهم آن را پوشش دهیم، بهخصوص در این میان لایههای پنهانی وجود دارد که باید دقیقتر به آنها پرداخته شود.
اتخاذ تصمیم بر اساس بررسیهای کارشناسی شورای ایده و اندیشه ورزی شبکه که بر اساس آن توانستیم در محتوا و سوالهای کارشناسی از مردم و نیز جلوههای تصویری، تا حدودی متفاوت عمل کنیم. معتقدم از آن جا که گرفتار پوشش یک شکل هستیم و همه شبکهها نیز به همین ترتیب عمل میکنند، باید در پوشش رسانهای رویدادها تغییراتی بدهیم. راهپیمایی 22 بهمن هر سال با تحولات زیادی همراه است و یکنواختی روزهای اول انقلاب را ندارد و ما نیز در پوشش تصویری نباید دچار یک شکلی و یکنواختی شویم، اما خیلی وقتها خود را به تصاویری کلی و نگاهی که از پیش داشتیم، محدود میکنیم. در طول این جریان نباید تنها به دوربین و صدا اکتفا کنیم، بلکه گزارشگر باید به توصیف لایههایی که تصاویر نمیتوانند آن را منعکس کنند، بپردازند تا یکنواختی که گاهی در گزارشها وجود دارد، از بین برود.
به عنوان مدیر شبکه ایران کالا معتقدم که این شبکه، شبکهای نوپا با رویکردی اقتصادی است که برای دستیابی به وضعیتی مناسب و حرفهای در پرداخت موضوعی نیازمند نظرات کارشناسی همکاران سازمانی هستیم تا در این آوردگاه رسانهای که از ابعاد مختلف مورد هجمه رسانهای بیگانه قرار گرفته، بتوانیم به عنوان رسانهای اثرگذار عمل کنیم.
شبکه ایران کالا بهرغم همه تلاشهای صورت گرفته تا نقطه مطلوب از این منظر فاصله دارد و باید با تلاش و برنامهریزی حرفهای به آن نقطه برسد. البته با تمام توان این حرکت را ادامه خواهیم داد و جمله ابتدایی ریاست محترم سازمان در ارتباط زنده با شبکه ایران کالا در روز 22 بهمن توانی ویژه میان همکاران بنده ایجاد کرد؛ آنجا که آقای دکتر علی عسکری گفت: «از زحمات همهجانبه و مفید همکارانم در شبکه نوپای ایران کالا تشکر میکنم» همکارانم در استودیوی بدون گرمایش غزالی از این جمله ریاست سازمان گرمایی گرفتند که قابل توصیف نبود. بنده از سوی خود و همکارانم هم بهدلیل این توجه ویژه و هوشمندانه متشکرم و هم به دلیل هدایت دقیق سازمان در سال 98 از سوی رییس محترم سازمان؛ سالی سخت که علاوه بر ایام الله مبارک دهه فجر، در آن توانستیم دو یوم الله دیگر مردم را هم به خوبی نمایش دهیم: یکی تشییع بینظیر شهید سپهبد سلیمانی و دیگری عظمت ایران در حمله به عینالاسد آمریکاییها که این جز با هدایتی هوشمندانه و هماهنگ از سوی ریاست محترم سازمان صورت نمیپذیرفت.