روایت تهیه‌کننده برنامه شبانه شبکه دو از روند تولید این کار؛

ادبیات ایثار پر از چشم‌وچراغ‌های بی‌نام‌ونشانی است که با جان‌فشانی رسم عاشقی را بر دل‌ها و یادها ماندگار کردند. شهدایی که با انتخاب مکتب اسلام قدم در راهی گذاشتند که هر یک، ستون‌های بلندقامت خانه، محله، شهر و ایران عزیزمان شدند. برنامه «چشم‌وچراغ» شبکه دو سیما بااینکه مدت‌زمان پخش کمی دارد، از قلب، روح و جان پدرومادرهایی روایت می‌شود که یک دنیا درازا و تفسیر دارد. در ادامه با تهیه‌کننده این مجموعه مستند گفت‌وگو کرده‌ایم.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، قربانعلی طاهرفر، تهیه‌کننده «چشم‌وچراغ» درباره شکل‌گیری این برنامه گفت: فکر اولیه ویژه‌برنامه «چشم‌وچراغ» در مؤسسه «ثارالله» کرمان شکل‌ گرفته است؛ طرحی با نام و یاد والدین شهدا و یکی از چندین فعالیت مؤسسه «ثارالله» در اقصا‌نقاط کشور. تهیه‌کننده این مجموعه‌مستند درخصوص شکل‌گیری و فعالیت‌های مؤسسه چنین گفت: این مؤسسه را سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی و محمدمهدی ابوالحسنی و دیگر هم‌رزمان او بنیان نهادند.

 وی ادامه داد: یکی از کارهای این مؤسسه، نهضت جمع‌آوری آثار شهدا و توجه به پدران و مادران آن‌ها به‌عنوان سرمایه عظیم ملی است که طی سال‌های متمادی از آنان غفلت شده بود. مؤسسه ثارالله کرمان یک دهه پیش اقدام به جمع‌آوری مصاحبه‌های ۲۰هزار شهید والامقام در سراسر کشور کرده بود و خودش نیز دراین‌باره برنامه‌هایی تولید می‌کرد که در نوع خود، گنجینه عظیمی‌به ‌حساب می‌آید.

 «چشم‌وچراغ» درراستای تحول در رسانه ملی

این تهیه‌کننده به دوره تحول رسانه ملی اشاره کرد و گفت: تلاش‌های خوبی در دوره‌های قبلی انجام‌ شده بود؛ ولی با تغییر و تحولاتی که در رسانه ملی اتفاق افتاد و با اندیشه‌های نابی که در حوزه دفاع‌مقدس در مدیریت جدید به وجود آمده، این برنامه موردتوجه قرار گرفت. این برنامه با همکاری صمیمانه گروه معارف شبکه دو به سرانجام رسید.

 مرهون لطف و عنایت شهداییم

طاهرفر در پاسخ به این پرسش که «چشم‌وچراغ» به‌سفارش کدام گروه برنامه‌ساز تولیدشده است، گفت: شاید پاسخ من شعاری به نظر برسد؛ ولی حقیقت ماجرا این است که سازوکار تهیه، تولید و پخش این کار با نظر، لطف و عنایت شهدا بوده است و اگر از مؤسسه ثارالله کرمان و گروه معارف شبکه دو سیما نام می‌برم، همه این‌ها وسیله‌ای بودند که این کار به سرانجام برسد.

وی به بیان تفاوت‌های فصل اول با فصل‌های بعدی این برنامه پرداخت و گفت: در فصل اول برنامه از راش‌های آرشیوی استفاده می‌شد که تولید آن‌ها به سال‌های قبل بازمی‌گشت. به همین خاطر، ازنظر کیفی و ساختار فنی کمی‌پایین‌تر بود؛ ولی در فصل دوم برنامه، با تدبیر شبکه دو سیما ازنظر کیفی و ساختار فنی هم ارتقا پیدا کرد.

 در محضر پدران و مادران شهدا

طاهرفر درباره رویکرد اصلی این برنامه هم گفت: رویکرد ما در «چشم‌وچراغ» گفت‌وگو با والدین شهداست. در این برنامه به‌سراغ دیگر اعضای خانواده چون همسر، خواهر و برادر و دیگر منسوبان شهدا نرفتیم و ازنظر محتوایی، خاطرات و سبک زندگی والدین شهدا هدف اصلی ما در «چشم‌وچراغ» بوده است.

این تهیه‌کننده ادامه داد: ما از اینکه شهدای عزیز در دامان چه خانواده‌هایی پرورش یافته‌اند تا توانستند رویدادهای تاریخی به این بزرگی را رقم بزنند؛ همچنین، از محیطی که پدران و مادران شهدا برای فرزندانشان فراهم کردند تا در آن بستر بزرگ ‌شوند و به حدی از معرفت دست یابند که شهادت را انتخاب کنند، سخن می‌گوییم.

 راهی به سرچشمه فضیلت و طهارت

طاهرفر به زمان کم برنامه اشاره کرد و گفت: چون زمان برنامه کوتاه است، تلاش کردیم بر نکات برجسته زندگی، بزنگاه‌ها و فرازوفرودهای اصلی زندگی شهدا از زبان پدران و مادرانشان متمرکز شویم. در گام بعدی، سبک زندگی پدران و مادران شهدا موردتوجه ما بود؛ اینکه خود والدین در چه خانواده‌ای بزرگ شده‌اند و به این فضیلت دست یافته‌اند که فرزندانی با این درجه خلوص و ایثار پرورش دهند.

وی سبک زندگی والدین شهدا را مهم دانست و ادامه داد: در این بخش به سبک زندگی والدین شهدا از کودکی تا ازدواج، تولد شهدای عزیز و شیوه تربیتی این عزیزان اشاره کرده‌ایم؛ اینکه والدین چه روش تربیتی داشته‌اند که توانسته‌اند چنین سربازان و پرچم‌داران بزرگی را تربیت کنند تا به افتخارات بزرگ نائل آیند.

 پراکندگی انتخاب والدین شهدا

طاهرفر درخصوص نحوه انتخاب خانواده‌‌های شهدا گفت: در این برنامه سعی کردیم پراکندگی استانی و شهرستانی را رعایت و این خانواده‌ها را به‌شکل تصادفی انتخاب کنیم تا خدای‌ناکرده حالت قیاسی بین خانواده‌ها ایجاد نشود.

 از جای‌جای میهن

طاهرفر در پاسخ به این پرسش که رمزوراز توفیق این برنامه را در چه می‌بیند، گفت: هیچ رمزورازی ندارد؛ جز یک عبارت: «لطف و عنایت شهدا». این را از صمیم دل و از عمق وجودم می‌گویم که افتخار و توفیق گروه به‌خاطر نظر و عنایت شهداست.

این تهیه‌کننده ادامه داد: علاوه‌بر خود شهدا، در مرحله بعدی، «چشم‌وچراغ» به کمک عزیزانی ساخته شده که در این سال‌ها قدم‌هایی خالصانه برداشته‌اند.

وی با قدردانی از حمایت‌های مدیر شبکه دو سیما گفت: رویکرد شبکه دو سیما نگاهی موشکافانه به مباحث خانواده شهدا و مسائل پیرامون دفاع‌مقدس بود و باعث شد که این برنامه پا بگیرد و رشد کند.

 حمایت تمام‌قد حاج قاسم از «چشم‌وچراغ»

وقتی صحبت از رمزوراز موفقیت این برنامه پیش آمد، طاهرفر به خاطره‌ای با محوریت حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد و گفت: وقتی طرح اولیه پخش این برنامه را به شبکه دو دادیم، قرار شد زمان پخش آن قبل‌از خبر 20:30 باشد. شبکه دو سیما تیزری با محوریت حاج قاسم لازم داشت و این مسئولیت را به برنامه «چشم‌وچراغ» محول کرد. برای این منظور از مؤسسه ثارالله کرمان خواستیم اگر از حاج قاسم تصاویری دارند که در کنار خانواده شهداست، از آن‌ها بهره ببریم.

وی افزود: در تدوین این فیلم دیدیم که حاج قاسم با عشق تمام گوشه‌ای نشسته و نگاه می‌کند. به‌نظرم، حاج قاسم پلان‌به‌پلان و لحظه‌به‌لحظه کار را رصد می‌کرد. در این صحنه حاج قاسم سلیمانی فقط می‌گوید: «من از این کار حمایت می‌کنم و خیلی خوبه که این کار قبل‌از یک بخش خبری پخش ‌شود.» با دیدن این فیلم همگی جا خوردیم که او قبل‌از شهادتش، آن‌هم در سال 1390 می‌گوید که «چشم‌وچراغ» قبل‌از بخش خبری پخش شود.

 تهیه‌کننده «چشم‌وچراغ» ادامه داد: این کار بعد‌از 10 سال از تاریخ فیلم ذکرشده شروع به پخش شده است و دقیقاً همان‌طور که شهید عزیز گفته بود، قبل‌از  بخش خبری مهم 20:30 روی آنتن می‌رود.

طاهرفر گفت: وقتی می‌گویم این برنامه با لطف و نگاه ویژه شهدا شکل‌گرفته است، بیراه نمی‌گویم؛ این لطف و عنایت شهداست. شاید این اتفاق در نظر ما خیلی بزرگ و اعجاب‌انگیز باشد؛ ولی برای شهدا کار خیلی ساده‌ای است. به‌جرئت می‌گویم که تهیه‌کننده اصلی این برنامه سردار قاسم سلیمانی است و ما دست‌اندرکاران «چشم‌وچراغ»، سربازان رسانه‌ای حاج قاسم عزیزیم.

طاهرفر برای اینکه جوانان و نوجوانان را با واژه ایثار آشنا کند، تصریح کرد: در جهانی که در سیطره رسانه‌های مجازی است، از هر زاویه‌ای که بخواهیم با نوجوانان و جوانان صحبت کنیم، کاری دشوار است و تبدیل به نصیحت پدرانه می‌شود و دوست ندارم این اتفاق بیفتد. در عصر رسانه‌ها و در دورانی که با حجم بزرگ رسانه‌ای از قاب کوچک گوشی همراه گرفته تا آنتن‌های بزرگ ماهواره روبه‌روییم، باید گامی هرچند کوچک برداریم و نیم‌نگاهی هم به قهرمان‌های کشورمان بیفکنیم. اگر قرار باشد قهرمان واقعی را تعریف کنیم، با مؤلفه اساسی ایثار و ازجان‌گذشتگی می‌توان آن را شناخت.

 هدف، اقتدار جمهوری اسلامی ایران است

طاهرفر تصریح کرد: قهرمان بودن در تمام عرصه‌های فرهنگی، علمی، سیاسی و اجتماعی، زمانی بروز و ظهور پیدا می‌کند که روحیه ایثار و ازخودگذشتگی برای هدف بزرگ‌تر مدنظر باشد و آن هدف بزرگ‌تر اقتدار جمهوری اسلامی ایران است و نمونه‌های بارز ایثار و ازجان‌گذشتگی، شهدای عزیزند.

تهیه‌کننده «چشم‌وچراغ» درباره چرایی روایت ایثار شهدا و خانواده‌های آن‌ها گفت: علت اینکه چرا باید کتاب زندگی شهدا و تاریخ‌سازی آنان را ورق بزنیم، این است که نوجوان‌ها و جوان‌های کشورمان در سنی‌اند که شهدای عزیزمان در آن مکتب به انتخاب بزرگ خود رسیدند. چرایی انتخاب این هدف و شیوه زندگی شهدا  گه‌گاه تلنگرهایی به ما می‌زند که مراقب ترسیم نقشه راهمان برای آینده باشیم.

طاهرفر برای همراه شدن با شهدا چنین توصیه‌ای داشت: با مطالبی که عنوان کردم، توصیه می‌کنم هر برنامه‌ای را که به شهدا اختصاص دارد، ببینید. این برنامه‌ها در خلوت‌های معنوی، ما را به شهدای عزیزمان نزدیک می‌کنند.

طاهرفر درخصوص افق برنامه «چشم‌وچراغ» گفت: با‌توجه‌به بازخوردهایی که از مخاطبان عزیز گرفته‌ایم، به ساختار محکم‌تری فکر می‌کنیم. البته همچنان، پخش این مجموعه با رویکرد آرشیوی ادامه خواهد داشت؛ ولی بناست در فصل جدید با ساختاری محکم‌تر و طراحی بخش‌های متفاوت‌تر به شیوه ترکیبی از تولید آرشیو برسیم که مستلزم دعای خیر همه عزیزان است