برق و انرژی بخش‌های بنیادین و حیاتی زندگی بشرند و تأثیر زیادی بر توسعه اجتماعی، اقتصادی و صنعتی دارند. برق به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع انرژی در تأمین نیازهای روزمره، از روشنایی و گرما تا صنایع و فناوری‌های نوین، نقش کلیدی ایفا می‌کند. با رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای انرژی، اهمیت مدیریت بهینه منابع انرژی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. در سازمان صداوسیما، برق و انرژی به‌عنوان مؤلفه‌های اساسی، از اهمیت بسزایی برخوردارند. باتوجه‌به حجم بالای فعالیت‌های رسانه‌ای و نیاز به تجهیزات پیشرفته، مدیریت بهینه مصرف انرژی در این سازمان نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، رسانه ملی به‌عنوان نهاد اصلی رسانه‌ای کشور، نه‌تنها مسئول تولید و انتشار محتواست، که الگویی برای استفاده از فناوری‌های نوین و انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌آید. این سازمان با اجرای برنامه‌های مدرن و بهینه‌سازی مصرف انرژی، تلاش می‌کند بهره‌وری را افزایش دهد و به حفظ محیط‌زیست نیز کمک کند. توجه به استانداردهای بهره‌وری انرژی و استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف این امکان را می‌دهد که سازمان علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها، به‌عنوان یک نهاد مسئول اجتماعی در حوزه حفاظت از محیط‌زیست عمل کند. به همین منظور، با سالور مرزوقی، مدیر امور برق و انرژی اداره‌کل ساختمان و تأسیسات، گفت‌وگویی انجام دادیم تا چالش‌ها و دستاوردهای مدیریت برق و انرژی را در سازمان بررسی کنیم. توجه شما را به این مصاحبه جلب می‌کنیم.
مرزوقی تحصیلات دانشگاهی‌اش را در زمینه مرتبط با مهندسی برق به پایان رساند و از سال 1379 به‌عنوان یکی از اعضای تیم تولید در شبکه سه سیما مشغول به فعالیت شد. او از سال 1385 به‌طور رسمی‌به اداره‌کل ساختمان و تأسیسات پیوست و در ابتدا در بخش تعمیرات و نگهداری نیروگاه ساختمان 9 دی شروع به کار کرد. او سپس، مسئولیت تعمیرات برق جام‌جم را بر عهده گرفت و در حال حاضر نیز مسئولیت امور برق و انرژی را عهده‌دار است.
او امور برق و انرژی را متشکل از چهار بخش اصلی معرفی کرد که شامل تعمیرات و نگهداری برق جام‌جم، تولید نیرو، توزیع نیرو و انرژی و مأموریت این امور حفظ و نگهداشت زیرساخت‌های تأمین منابع و پایش رفتار مصرفی انرژی در سازمان است.
مدیر امور برق و انرژی اداره کل ساختمان و تأسیسات در ادامه افزود: مأموریت‌های ما شامل چندین حوزه کلیدی است: اول، توسعه کارگاه‌های تعمیراتی و عملیاتی با رویکرد خدمت‌رسانی آنی به زیرساخت‌های منابع برق و انرژی سازمان. دوم، برنامه‌ریزی دقیق در حوزه ممیزی انرژی و رصد و پایش مصارف به‌منظور استخراج گزارش‌های تحلیلی. همچنین، نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و به‌روزرسانی زیرساخت‌های اماکن حساس برای حفظ امنیت و پایداری زنجیره تولید تا پخش از دیگر مسئولیت‌های ماست. علاوه‌بر این، ما درحال توسعه و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای مانیتورینگ پارامترهای مهم شبکه برق شهری، برق اضطراری و فوق اضطراری هستیم. همچنین، یکی از اولویت‌هایمان برنامه‌ریزی درراستای کاهش الگوی مصرف انرژی است تا بتوانیم دستورالعمل‌های ابلاغی را که شامل ضوابط صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌هاست، اجرا کنیم.
مرزوقی با بیان اینکه حفظ چرخه سیگنال در صداوسیما برپایه برق پایدار و ایمن استوار است، گفت: یکی از چالش‌های عمده ما فرسودگی تجهیزات و هزینه‌های فزاینده برای به‌روزرسانی و نوسازی زیرساخت‌های تأمین انرژی است. از طرف دیگر، ناپایداری ناشی از ناترازی تولید انرژی الکتریکی در سطح کشور در فصول مختلف سال، از دیگر چالش‌های مهممان به شمار می‌رود.
مدیر امور برق و انرژی در خصوص پایداری شبکه برق در سازمان و اقدامات انجام شده دراین‌خصوص، گفت: با هدف افزایش پایداری شبکه، ما هم‌زمان با توسعه زیرساخت شبکه برق، موضوعات موازی دیگری مانند افزایش انعطاف‌پذیری شبکه، افزایش راندمان وسایل برقی و توسعه سیستم‌های ذخیره‌ساز انرژی را نیز در دستورکار داریم. این اقدامات به ما کمک می‌کند تا مشکل قطعی‌ها را به حداقل برسانیم و از امنیت و پایداری برق اطمینان حاصل کنیم.
مرزوقی درخصوص همکاری با دیگر نهادها و سازمان‌ها درزمینه انرژی عنوان کرد: زمینه‌های همکاری‌های ما با دیگر نهادها و سازمان‌ها مهیاست. باتوجه‌به الزامات قانونی موجود درخصوص بهینه‌سازی مصرف نهاده‌های انرژی و کاهش آلاینده‌های جوی، ما در سال‌های گذشته براساس قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی و قانون هوای پاک، همچنین، الزامات قانونی بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر، تعاملاتی با وزارت نیرو و شرکت‌های مادرتخصصی زیرمجموعه آن داشته‌ایم. این شرکت‌ها شامل توانیر (تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران)، ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق)، مهندسی آب و فاضلاب کشور، شرکت ملی گاز ایران و سازمان حفاظت محیط‌زیست‌اند.
وی در توضیح اینکه امور برق و انرژی چگونه با سایر بخش‌های سازمان برای هماهنگی و اجرای پروژه‌های مرتبط همکاری می‌کند، گفت: سازمان‌های بزرگ معمولاً از معاونت‌ها و ادارات‌کل متعددی تشکیل شده‌اند و سازمان صداوسیما نیز از این قاعده مستثنا نیست. اداره‌کل ساختمان و تأسیسات به‌عنوان متولی زیرساخت حامل‌های انرژی (برق، آب و گاز) در سازمان فعالیت می‌کند. بنابراین، هرگونه تغییر و تحولی در زیرساخت‌ها نیازمند همراهی و هماهنگی با سایر ادارات است. ما تعاملات خوبی با سایر بخش‌ها داریم که این تعاملات هم بهشکل مکتوب و هم شفاهی انجام می‌شود و خوشبختانه هماهنگی‌های لازم به انجام می‌رسد.
مرزوقی با بیان اینکه در سال‌های اخیر اقداماتی در راستای کاهش مصرف انرژی و ارتقای بهره‌وری انجام شده است، به برخی از این اقدامات اشاره کرد:
تعویض لامپ‌ها: لامپ‌های پرمصرف را با لامپ‌های فوق کم‌مصرف ال‌ای‌دی در محوطه جام‌جم تعویض کرده‌ایم که تأثیر زیادی برکاهش مصرف انرژی داشته است.
تعویض پنجره‌ها: پنجره‌های مستعمل و درزدار را تعویض کردیم تا از هدررفت انرژی جلوگیری شود.
خرید تجهیزات با برچسب انرژی: تجهیزات با برچسب انرژی با رده بالا خریداری کرده‌ایم تا میزان مصرف کاهش یابد.
احیای سیستم‌های مدیریت هوشمند: سیستم‌های مدیریت هوشمند را در موتورخانه مرکزی و ساختمان امام علی (ع) احیا کردیم و از کنترلرهایی برای برودت و گرمایش (چیلرها، هوارسان‌ها، مشعل‌ها و دیگ‌های موتورخانه‌ها) استفاده می‌کنیم.
توسعه زیرساخت ایمن: زیرساخت ایمن و ایزوله برای احیای سامانه فراگیر با قابلیت پایش مصرف فیدرهای برق ورودی و پست‌های سایت جام‌جم پس‌از اعلام الزامات امنیتی افتا توسعه داده شده است.
نصب کنتورهای هوشمند: کنتورهای تحت‌شبکه و هوشمند فرعی آب برای ساختمان‌های بزرگ و پرمصرف نصب کردیم تا رفتار مصرفی را تحلیل کنیم و به الگوهای مصرفی مصوب برسیم.
معاینه فنی و تنظیم مشعل‌ها: معاینه فنی و تنظیم دیگ و مشعل موتورخانه‌های 64 ساختمان در استان تهران را به سرانجام رساندیم.
سرویس و به‌روزرسانی پست‌های برق: سرویس و به‌روزرسانی ادواری پست‌های برق نیز به‌طور مرتب انجام می‌شود.
رفع نشتی‌های لوله‌های آب: نشتی‌های لوله‌های آب را برطرف کرده‌ایم.
برگزاری دوره‌های توانمندسازی: دوره‌های توانمندسازی برای مدیران در موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی برگزار می‌شود تا آگاهی و دانش لازم افزایش یابد.
وی در ادامه بیان کرد: در سازمان علاوه‌بر اقدامات اجرائی و عملیاتی جاری که به تأمین آسایش همکاران اختصاص دارد، اقداماتی نیز درراستای ارتقای آگاهی کارکنان انجام و به‌کمک الگوهای جدید روشنایی و دمایی در فصول گرم و سرد سال، اهداف ما در این زمینه تحقق یافته است. همچنین، این اهداف ازطریق تعامل با سایر زیربخش‌های سازمان، چه در زمینه تولید محتوا و فرهنگ‌سازی و چه در حوزه آموزش، دنبال شده‌اند. برای مثال، ما دوره‌های فشرده بهره‌وری انرژی را برای کارکنان برگزار کرده‌ایم تا اطلاعات و مهارت‌های لازم را در این زمینه کسب کنند. این دوره‌ها کمک کرده‌اند تا فرهنگ مدیریت انرژی در سازمان نهادینه شود.
مدیر امور برق و انرژی با اشاره به اینکه اداره‌کل ساختمان و تأسیسات به‌لطف در اختیار داشتن زیرساخت اختصاصی مدیریت دارایی‌های فیزیکی، توانسته است اشراف جامعی بر نگهداشت داشته‌ها و ارزیابی بهینه تأمین ملزومات و تجهیزات داشته باشد، گفت: این زیرساخت به ما این امکان را می‌دهد که از هدررفت منابع سازمانی جلوگیری کنیم و سرمایه‌گذاری‌ها را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنیم. با این رویکرد، ما می‌توانیم بهینه‌سازی فرایندهای راه‌اندازی، تعمیرات و نگهداری را به‌میزان قابل‌توجهی افزایش دهیم و به صرفه‌جویی در هزینه‌ها دست پیدا کنیم.
مرزوقی درخصوص روش‌ها و ابزارهای مورد استفاده برای رصد و ارزیابی رعایت استانداردها در بخش‌های مختلف سازمان در حوزه برق و انرژی گفت: کارشناسان پویا و فعال اداره‌کل درحال توسعه زیرساخت یکپارچه و ایمن برای پایش رفتارهای مصرفی و وضعیت عملکردی تجهیزات‌اند. این سامانه که درحال تکمیل است، این قابلیت را خواهد داشت که رویدادهای مرتبط با مصرف انرژی را بهشکل برخط با استانداردهای موجود تطبیق دهد. یکی از ویژگی‌های بارز این سامانه، ارتباط با تنوع پروتکل‌های ارتباطی و امکان تحلیل آنی پارامترهای برق و انرژی است. این امکان به ما کمک می‌کند تا به‌طور بهینه و دقیق‌تر، مصرف انرژی را رصد کنیم و در صورت نیاز، اصلاحات لازم را انجام دهیم.
وی همچنین، درباره استقرار استانداردهای مدیریت انرژی عنوان کرد: در افق میان‌مدت در نظر داریم استاندارد مدیریت انرژی ایزو 50001 را پیاده‌سازی کنیم. هدف ما کاهش هزینه انرژی ازطریق مدیریت سیستماتیک و همچنین، کاهش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی است. به این منظور، از استاندارد ملی ISIRI 14254 برای تهیه برچسب انرژی ساختمان‌های اداری و استاندارد EN16000 بهره خواهیم گرفت.
این همکار اداره‌کل ساختمان و تأسیسات با بیان اینکه مولدها، پست‌های برق، شبکه‌های توزیع و UPS زیرساخت‌های مهم شبکه برق‌اند و به‌دلیل نقش حیاتی آن‌ها در حفاظت از داده‌ها و تجهیزات، اهمیت زیادی دارند، گفت: قطع ناگهانی برق می‌تواند به آسیب به سخت‌افزار، از دست رفتن داده‌ها و همچنین هزینه‌های تعمیر و نگهداری اضافی منجر شود. به همین دلیل، نصب، راه‌اندازی و نگهداری این تجهیزات نیازمند تخصص خاصی است. برای این منظور، ما غالباً از متخصصان داخلی استفاده می‌کنیم و در موارد بسیار نادر، به همکاری با شرکت‌های تخصصی در این حوزه روی می‌آوریم.
مرزوقی با اشاره به افزایش هزینه‌ها و کمبود حامل‌های انرژی در کشور گفت: توجه به خرید تجهیزات با رده انرژی مناسب و همچنین، بهینه‌سازی مصرف در سازمان بیشتر شده است. امور برق و انرژی همواره سعی کرده است در کنار توجه به تأمین برق سازمان، به پروژه‌های انرژی‌محور نیز باتوجه‌به امکانات مالی، توجه ویژه‌ای داشته باشد. این رویکرد باعث شده است که ما بتوانیم به بهینه شدن مصرف انرژی در سازمان کمک کنیم و بهبود درخور ملاحظه‌ای در صرفه‌جویی انرژی داشته باشیم.
وی در ادامه، با بیان اینکه فناوری نقش بسیار کلیدی در بهبود بهره‌وری انرژی ایفا می‌کند، گفت: در شرایطی که با محدودیت‌های تأمین نیروی انسانی ماهر، ضوابط و الگوهای اصلاحی سختگیرانه و همچنین هزینه‌های فزاینده مواجهیم، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در مدیریت انرژی اجتناب‌ناپذیر است. صداوسیما در حوزه مدیریت انرژی به‌دنبال بهره‌گیری از راهکارهای نوین فناوری است. که در ذیل به چند مورد از این فناوری‌ها اشاره می‌کنم:
سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی(BEMS): این سیستم‌ها با استفاده از حسگرها و نرم‌افزارهای هوشمند، مصرف انرژی را بهشکل خودکار نظارت و بهینه‌سازی می‌کنند. این سیستم اطلاعات دقیقی از مصرف انرژی را ثبت کرده و با تحلیل داده‌ها، الگوهایی برای کاهش مصرف ارائه می‌دهند.
اینترنت اشیا (IoT): تجهیزات اداری مانند سیستم‌های روشنایی، تهویه مطبوع و دستگاه‌های گرمایشی می‌شود به اینترنت متصل شوند و بهشکل هوشمند و براساس نیاز واقعی تنظیم شوند. به‌عنوان مثال، روشنایی‌ها می‌شود با حضور کارمندان تنظیم شوند یا سیستم‌های گرمایش و سرمایش باتوجه‌به دما و حضور افراد بهینه‌سازی شوند.
منابع انرژی تجدیدپذیر و ذخیره‌سازی انرژی: سازمان می‌تواند با نصب پنل‌های خورشیدی یا استفاده از منابع دیگر انرژی تجدیدپذیر مانند باد، بهره‌وری انرژی را افزایش و هزینه‌های انرژی را کاهش دهد. اخیراً با ارقام قابل‌توجهی تحت‌عنوان تأمین از منابع تجدیدپذیر در قبوض برق مواجهیم که ناظر به ضرورت حرکت به این سمت است. همچنین، سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی، مانند باتری‌ها در زمان‌های اوج مصرف انرژی کمک کننده‌اند.
استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل الگوهای مصرف انرژی، پیشنهاداتی برای بهبود مصرف ارائه دهد. به‌عنوان مثال،AI می‌تواند پیش‌بینی کند که در چه زمانی از روز مصرف انرژی بیشتر است و بهینه‌سازی‌های لازم را اعمال کند.
نرم‌افزارهای مانیتورینگ انرژی: این نرم‌افزارها به سازمان امکان می‌دهند که مصرف انرژی را در زمان واقعی مشاهده و نقاط ضعف یا اتلاف انرژی را شناسایی و رفع کنند. با این ابزارها، می‌توان گزارش‌های دقیق و دوره‌ای درباره مصرف انرژی تهیه کرد.
سیستم‌های اتوماسیون اداری: با استفاده از سیستم‌های اتوماسیون، فرایندهای اداری که انرژی مصرف می‌کنند، مانند چاپ مدارک، تهویه و روشنایی بهشکل هوشمند مدیریت می‌شوند، که این کار به کاهش اتلاف انرژی کمک می‌کند.
مدیر امور برق و انرژی با اشاره به بهینه‌سازی مصرف انرژی در برنامه‌های آینده سازمان گفت: سازمان می‌تواند چندین برنامه عملی را برای بهبود مصرف انرژی و استفاده از فناوری‌های نوین اجرا کند. برخی از این برنامه‌ها شامل موارد زیر است:
استفاده از تجهیزات کم‌مصرف: ما قصد داریم تجهیزاتی را که دارای گواهی‌های بهره‌وری انرژی‌اند، به‌کار بگیریم. این تجهیزات نه تنها مصرف انرژی را کاهش می‌دهند بلکه می‌تواند به بهبود عملکرد کلی سازمان نیز کمک کند.
پشتیبانی از سیستم‌های نرم‌افزاری مدیریت انرژی: با کمک این سیستم‌ها، می‌توانیم مصرف انرژی را به‌طور مستمر مانیتور و بهبود‌های لازم را اعمال کنیم.
آموزش کارکنان: یکی از اولویت‌هایمان آگاه‌سازی کارکنان درباره اهمیت مدیریت انرژی و استفاده صحیح از تجهیزات است. بر این باوریم که افزایش دانش و آگاهی افراد به کاهش هدررفت انرژی می‌انجامد.
نصب حسگرهای هوشمند: این حسگرها قادرند بر مصرف انرژی نظارت و به طور خودکار، دستگاه‌ها را تنظیم کنند تا مصرف انرژی بهینه شود.
پیاده‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر: یکی از دیگر برنامه‌ها، نصب پنل‌های خورشیدی برای بهره‌برداری از انرژی تجدیدپذیر است. این اقدام نه‌تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، که بر افزایش پایداری محیط‌زیستی نیز مؤثر خواهد بود.
مرزوقی در پایان، افزایش تقاضا برای انرژی، فرسودگی زیرساخت‌ها، اتلاف انرژی، محدودیت منابع مالی، چالش‌های امنیت سایبری و امنیت انرژی را به‌عنوان مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی مدیریت انرژی در سازمان برشمرد که متنوع و پیچیده و نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق‌اند.