گذشت زمان برخی اتفاقات را از ذهنها دور یا پاک میکند. پدر و مادرهایی که شاید دوران نوجوانی پرفرازونشیبی داشتهاند، اکنون در مقام والدین با آن دنیا غریبه شدهاند و زمان، مکان و اتفاقات رخداده در آن را با دید خودشان تجزیهوتحلیل میکنند. با دیدن رفتار فرزندشان لحظات و خاطرات نوجوانیشان را به یاد میآورند و با خودشان زمزمه میکنند: «من که اینجوری نبودم، این بچه چرا اینطور رفتار میکند؟!» اینجاست که باید گفت شما والدین مقتضیات زمانی و مکانی را که حلقه مفقوده در رفتار با نوجوان است، نادیده گرفتهاید. شبکه امید با «حرف شما» سعی دارد با شیوهای صمیمانه و بهروز، نوجوان را با نوجوانان دیگر و با خانوادهها همگرا و همراه کند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، علیرضا اسکندریان، تهیهکننده و کارگردان برنامه «حرف شما» درباره علت شکلگیری و ساخت این برنامه گفت: در گذشته مبنای برنامهسازی در حوزه نوجوان غالباً دیدگاه بزرگترها بود و تولیدات براساس آن چیزی که ما بهعنوان بزرگترها، مسئولان و خانوادهها نیاز نسل نوجوان میدیدیم، طراحی میشد.
تهیهکننده این برنامه ادامه داد: در این برنامه بهجای اینکه روی نیاز نوجوانها بایستیم، بهسراغ دغدغههای نوجوانها رفتهایم؛ اینکه نوجوانها به چه چیزی فکر میکنند و برایناساس، از چشم نوجوان به موضوعات نگاه کردیم. این تفاوت باعث شد نوجوان ما را از خودش بداند و همانطور که از عنوان برنامه برمیآید، این را احساس کند که حرف خود نوجوان زده میشود، نه آن چیزی که بزرگترها نیاز او میدانند مطرح شود.
اسکندریان گفت: «حرف شما» باعث شد به نسل نوجوان هویت داده شود و نوجوانها این برنامه را از آنِ خود بدانند، برنامهای که در آن حرفشان شنیده میشود.
دوگانهای با عنوان هدف و ابزار
این تهیهکننده نوجواندوست در خصوص دوگانه «هدف و ابزار» عنوان کرد: برای مخاطب نوجوان یک دیدگاه جدی داریم و آن، دوگانه هدف و ابزار است. غالب موضوعاتی که به سراغشان میرویم، خیلی اوقات نوجوان از منظر هدف به آنها نگاه میکند، مثل کنکور، دیده شدن و زیبایی، درصورتیکه همه اینها ابزارهاییاند که او را به توفیق میرسانند. ما این دوگانه جدی را در گفتوگوهای مختلف پیش رو میگذاریم و راجعبه آن با نوجوانان صحبت میکنیم، مثلاً موضوع درآمد و تحصیل قرار است بهعنوان راه و مسیر، شما را به موفقیت، خوشبختی و آرامش برساند یا نه، خودش هدف است؟
شبکه امید را دریابید
اسکندریان توجه به نیازهای نوجوان را مهم دانست و گفت: نوجوان نیازهایی دارد و برایناساس، با انواع تولید محتوا ارتباط برقرار میکند. این نوجوان دوست دارد برنامهای کنشگرانه، مملو از هیجان و نشاط، چالشی و تعاملی را شاهد باشد. شبکه امید در این زمینه تلاشهای خوبی کرده و برخی از این اتفاقات را رقم زده است؛ ولی مشکل اصلی این است که برنامههای پرشورتر که هزینههای بالایی میطلبد، معمولاً در شبکههای دیگر تولید و پخش میشود و ازاینحیث، شبکه امید نیازمند حمایت بیشتری به نظر میرسد؛ کمااینکه وقتی رقابت کشتیگیرهای نوجوان در شبکه دیگری پخش میشود و به بازپخش آن در شبکه اُمید اکتفا میشود، باید مراقب بود که اُمیدِ شبکه امید ناامید نشود.
اسکندریان به مسئله استعدادیابی پرداخت و تصریح کرد: استعدادیابی مسئله مهمی است و باید در شبکه امید اتفاق بیفتد؛ چون از آن نوجوان است. اما خیلی از محتواهایی که نوجوانها دنبال میکنند، در شبکههای دیگر تولید میشود. برنامهها و مثالهایی از این دست، باید در شبکه امید متمرکز شود که این امر، شبکه امید را به آن رسالت خود نزدیکتر میکند.
اسکندریان درخصوص توفیق فصل گذشته «حرف شما» گفت: در آن فصل باتوجهبه برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، تمرکز برنامه روی موضوع انتخابات بود و درباره آن صحبت کردیم که نوجوانها در مسئله انتخاب و انتخابات چه دیدگاهی دارند. درست است که آن دسته از نوجوانهایی که 18سالهاند، میتوانند رأی دهند و مابقی، یعنی بیشتر نوجوانان به سن قانونی نرسیدهاند و حق رأی ندارند، اما حق نظر دادن و حق مطالبهگری دارند. برایناساس بود که فصل اول «حرف شما» رقم خورد.
وی درخصوص فصل دوم «حرف شما» گفت: در فصل جدید سراغ موضوعات متنوعتری میرویم و درباره موضوعات با همان رویکرد «ابزار و هدف»بودنشان پیش میرویم. توجه به نظرات نوجوان برایمان بسیار مهم است. در این فصل با میانبرنامهها به دل جمعیت و مخاطب عام میرویم و با دیدگاههای این افراد آشنا میشویم.
حرفهای نگفته
اسکندریان به یکی از بخشهای این برنامه اشاره کرد و گفت: در زیر پوست شهر با نوجوانهای خاصتر و ویژهتر سراسر کشور از طریق ارتباط تلفنی گفتوگو میکنیم و سعیمان این است که شخصیتهای متنوع نوجوان درباره موضوع برنامه صحبت کنند. در این گفتوگو آرا و دیدگاههای متنوع را میبینیم و میشنویم و به این شکل، یکطرفه به قاضی نرفتن را جامه عمل میپوشانیم.
اتاق فکری بهوسعت افکار نوجوانان
اسکندریان اتاق فکر «حرف شما» را بینظیر خواند و گفت: مهمترین چیزی که پشتوانه محتوای برنامه ماست، دو گروه بینظیر و حرفهای است؛ یکی کارشناسانی که در کسوت سردبیری با تخصصی که در حوزه نوجوانان دارند، پژوهشها و تحقیقات خود را در دل برنامه به کار میبندند. دومی هم گروه اتاق فکر است که خود نوجوانان تشکیلش میدهند. ازطرفدیگر، با اعتقاد راسخی که به نوجوانها داریم، گروه سردبیری از نوجوانهای مختلف با دیدگاههای مختلف داریم که در موضوعات گوناگون نظرها و نگاههای خودشان را دارند. مسیری که نوجوانها به گروه کارشناسی میدهند، به گفتوگوها جهت میدهد و محتوا را بهسمتوسوی مطلوب هدایت میکنند.
جمعبندی حرف شما
اسکندریان درباره دو رویکرد «حرف شما» گفت: در «حرف شما» بهدنبال درست و غلط نیستیم و دو هدف را دنبال میکنیم؛ یکی، اینکه صدای نوجوانهای مختلف و دیدگاههای متنوع آنان شنیده شود، دوم، اینکه تضاربآرا بین خود نوجوانها اتفاق بیفتد. «حرف شما» در موضوع برنامه موضعگیری خاصی ندارد و در پایان، از دل تضاربآرا و نکات مثبت و منفی که بین خود نوجوانها در طول برنامه ردوبدل میشود، گفتوگوی پایانی صورت میگیرد.
وی افزود: در بخش پایانی حسین حقپناه، کارشناس و مرادخانی، مجری برنامه از گفتوگوهای خود بچهها استفاده میکنند و درواقع، براساس برایند گفتوگوها و تضاربآرایی که در طول برنامه اتفاق افتاده و در پیامکها و در میانبرنامهها نیز گنجانده شده است، بحث را جمعبندی میکنند.
ورود «حرف شما» به خط قرمزهای سبز
اسکندریان درباره ورود «حرف شما» به مباحث روز نوجوانان گفت: این برنامه به موضوعات حساس و چیزی ورود میکند که در دورهای به آنها خط قرمز میگفتند و ترس داشتند راجعبه آنها گفتوگو کنند. یکی از نیازهای نسل نوجوان پرداختن به موضوعاتی است که درواقع، ما بزرگترها با نادیده گرفتنش نوجوانها را با انبوهی از سؤالات رها کردهایم.
وی افزود: چون نوجوانان برای سؤالات خودپاسخی پیدا نمیکنند، بهناچار به منابعی رجوع میکنند که موثق و امن نیستند. درواقع، این برنامه به مرجعی تبدیل شده است که نظرات متنوع و دیدگاههای مختلف آنان را مطرح میکند تا نوجوان بداند درباره موضوعی که نگاه خاص بدان دارد، نوجوانهای همسنوسالش با دیدگاهی متفاوت، اتفاقاً به توفیقاتی هم رسیدهاند.
حرکت روی لبه تیغ
تهیهکننده «حرف شما» نوجوانی را پر از خط قرمزها دانست و گفت: در «حرف شما» نوجوان با شنیدن آرای مختلف و سخنان کارشناسی که جمعبندی گفتوگو را بر عهده دارد، به پاسخ بخشی از پرسشها و ابهامهای خود دست مییابد که شاید در گذشته به آنها خط قرمز گفته میشد و ما از مواجهه با آن ترس داشتیم؛ اما اکنون «حرف شما» این فرصت را پیدا کرده است که سریعتر، تیزتر و بدون تعارف به این موضوعات بپردازد.
اسکندریان درخصوص شناخت دوران نوجوانی و برنامهسازی برای این نسل گفت: نوجوانی خودش خط قرمز و پر از حاشیه است و باتوجهبه اینکه نوجوانی گذار از کودکی است و چون به پختگی جوانی نرسیده، طبیعتاً پر از حاشیه است. پس، پرداختن به موضوعات نوجوانها هم پر از حاشیه است. وقتی منِ برنامهساز درباره او برنامه میسازم، باید با نوجوان همراه شوم و حرفش را بشنوم و بهناچار من نیز دچار حاشیه میشوم.
دنیای نوجوانی و بینش نوجوانانه
اسکندریان درباره برنامهسازی برای نسل نوجوان گفت: یکی از ویژگیهای نوجوانهای نسل جدید این است که خیلی سریع و رکاند و بهراحتی نیز قانع نمیشوند. بنابراین منِ برنامهساز باید این آمادگی را داشته باشم که دیدگاهها، حساسیت و تعاریف متفاوت نوجوانها از دین و عرق ملی را در خود بالا ببرم و آنها را بشنوم و با شناخت دقیقتری برای او برنامه بسازم.
این تهیهکننده به مثالی بسنده کرده و توضیح داد: در گفتوگویی که پیشاز برنامه با نوجوانها میکنیم، به آنها یادآور میشویم که دیدگاه واقعی خودشان را مطرح کنند. یکی از علتهایی که ما گفتوگوهای تلفنی داریم، این است که نمیخواهیم فرد را وارد مشکلات حاشیهای کنیم. این نوجوان بدون اینکه اسم خودش را ببرد، وارد فضای گفتوگوی تلفنی میشود و حرف دلش را بهصراحت میزند.
تلاش برای دیده شدن
اسکندریان بر لزوم معرفی و شناخت برنامه «حرف شما» تأکید کرد و گفت: چیزی که نیاز داریم، این است که تبلیغـــات جدیتری درخصوص معرفی برنامه انجام شود تا مخاطبان بیشتری به ما اعتماد کنند. یکی از مشکلات بزرگ ما بیاعتمادی نوجوان به رسانه است، چون این عقبه را در حوزه نوجوان در صداوسیما یا سراغ نداریم یا کم بوده که نوجوان حرفهای جدی روی آنتن بزند.
وی به شکلگیری دوره تحول در رسانه ملی اشاره کرد و گفت: این نگاه تحولی که برگرفته از تحول جدی در رسانه ملی است، به نوجوان فرصتهای بهتر و بیشتری داده است تا نظراتش را ارائه دهد.
اسکندریان خاطرنشان کرد: این باور را باید در نوجوانهای سراسر کشور ایجاد کنیم که این تغییر رویکرد باعث میشود شما بدون ترس و راحت بتوانی جلوی دوربین یا در قالب گفتوگوی تلفنی، حرف دلت را بزنی.
ظرفیت «زیر پوست شهر»
اسکندریان «زیر پوست شهر» را بخش مهم برنامه دانست و گفت: یکی از مهمترین بخشهای برنامه که جا دارد در آینده به برنامهای مستقل تبدیل شود، مستندی با عنوان «زیر پوست شهر» است. هربار تعدادی از نوجوانها را که بهطور ویژه با موضوع اصلی برنامه درگیرند و نگاههای خاصتری دارند، در فضایی مثل پارک، کافه یا کتابخانه گرد هم میآوریم و با آنان گفتوگو و تبادلنظر جدیتری میکنیم. در زیر پوست شهر اتفاقات و نکات موجود در شهرها را رو میکنیم و شاهد بودهایم که بزرگترها، مسئولان و خانوادهها با تعجب به موضوعات نگاه میکنند؛ انگار نوجوانها موجوداتی ناشناختهاند.
اسکندریان درخصوص بارگذاری بخشهای مهم زیر پوست شهر در فضای مجازی برای مخاطبان چنین گفت: بخشهایی از مستند زیر پوست شهر را در فضای مجازی قرار دادیم و توصیه میکنم که گفتوگوها را دنبال کنید؛ چون حرفهای تیزتری را که بعضاً روی آنتن مطرح نمیشود، در آنجا مطرح میکنیم.
تهیهکننده «حرف شما» افزود: علاوه بر زیر پوست شهر، بخشهایی مثل چالش خیابانی هم داریم که کمک میکند حرفهای گروه بیشتری از نوجوانها شنیده شود.
شما هم دعوتید
اسکندریان به مخاطبان هفتهنامه صداوسیما که پدر یا مادرند و فرزندی در سن نوجوانی دارند، چنین توصیه کرد: از فرزندتان بخواهید این برنامه را ببیند؛ چراکه برای نخستین بار و بهراحتی، حرف نوجوانان در رسانه ملی شنیده میشود. رسانه ملی این امکان را فراهم کرده است که نوجوانها حرفشان را بدون ممیزی و با صراحت کامل بیان کنند؛ پس، این فرصت جدی را نباید از دست داد.
وی افزود: از نوجوانان میخواهم نظراتشان را راجعبه برنامه بیان کنند و در گفتوگوها مشارکت داشته باشند؛ چون بسترهای متنوعی برای مشارکت نوجوانها داریم.
اسکندریان به عادت غلط برخی برنامهسازها پرداخت و گفت: در گذشته یکی از نقاط ضعفی که در شبکه امید و دیگر شبکه دیده میشد، این بود که برنامهها تهرانیزه بودند؛ یعنی کسانی که شرکتکننده برنامه بودند، بچههای تهران یا نزدیک تهران بودند. اما در این برنامه چه بهشکل حضوری و چه در قالب ارتباط تلفنی فرصت گفتوگو برای نوجوانان نقاط دوردست ایران را فراهم کردهایم.
هشت میلیون نوجوان؛ یک گنج ملی
اسکندریان به جمعیت نوجوانان کشورمان اشاره کرد و گفت: اگر آماری به موضوع نگاه کنیم، نزدیک به هشت میلیون نوجوان داریم؛ یعنی چیزی نزدیک به یکدهم جامعه. چطور میتوانیم این قشر را جدی نگیریم؟! باتوجهبه اتفاقاتی که در سالهای اخیر افتاده است، بخش درخور توجهی از خانوادهها و مسئولان میدانند که اگر این نسل را جدی نگیریم، خود نوجوانها برای دیده شدن و اثبات خودشان تلاش میکنند و ما را متعجب خواهند کرد. وی گفت: مسئولان، بهویژه والدین، به این امر توجه داشته باشند که نگاه نوجوانها به موضوعات با ما فرق میکند و ما نمیتوانیم با زاویه دید خودمان به مسائل آنان نگاه کنیم و باید با شناختی که از آنها پیدا میکنیم، وارد گفتوگو و تعامل با نوجوانان شویم.
اسکندریان درباره همکاری با نوجوانان در «حرف شما» گفت: چه در فضای مجازی و چه ازطریق این برنامه، به نوجوانها میگویم که هیچ صافی و فیلتری وجود ندارد و هر نوجوانی با هر دیدگاهی میتواند در «حرف شما» شرکت کند