۹ سال پیش در تاریخ ۲۲ شهریورماه مقام معظم رهبری خطاب به رئیس‌جمهور وقت، به‌عنوان رئیس شورای‌عالی فضای مجازی، به‌‌شکل مکتوب دستور دادند: «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراً بر عهده صداوسیما است».
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، ساترا درراستای عمل به این فرمان رهبر معظم انقلاب که دستوری صریح برای ایفای نقش هرچه جدی‌تر سازمان صداوسیما در حوزه صوت و تصویر فراگیر محسوب می‌شود، هشت بُعد تنظیم‌گری برای خود احصا و از زمان تأسیس تاکنون تلاش کرده است روزبه‌روز فعالیتش را در هر یک از این ابعاد هشت‌گانه ارتقا دهد.
واقعیت آن است که تصور عمومی از فعالیت ساترا، اغلب محدود به فعالیت ممیزی محتوا در فضای مجازی است، این در حالی است که برای ساماندهی یک زیست‌بوم فضای مجازی باید ابعاد مختلفی را سامان داد که شامل تنظیم‌گری محتوایی، تنظیم‌گری حقوقی، تنظیم‌گری اقتصادی، تنظیم‌گری اجتماعی، تنظیم‌گری سکومحور، تنظیم‌گری پژوهش‌محور، تنظیم‌گری فناورانه و تنظیم‌گری بین‌المللی است.
سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از بدو تأسیس تاکنون، در هریک از ابعاد تنظیم‌گری، اقدامات متعددی داشته است که مرور هریک از آن‌ها مؤید فرایندی سازمان‌یافته در این حوزه است.
تنظیم‌گری حقوقی: تصویب ماده‌واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» در شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی، تصریح مأموریت صداوسیما برای شبکه‌های نمایش خانگی در قانون برنامه هفتم توسعه، پیگیری حقوقی 50 پرونده از تخلفات سکوها در محاکم قضایی که منجر به توقف انتشار برخی سکوها و تعهد برخی مراکز شد، تدوین برخی اسناد مقررات و ضوابط که پس‌از فرایند تأیید مراجع سازمانی و مرکز ملی فضای مجازی ابلاغ شد، ازجمله دستورالعمل نحوه فعالیت سکوها در انتخابات، مقررات رسیدگی به تخلفات سکوها، قرارداد کاربری بین سکو و کاربران، دستورالعمل صدور مجوز برای رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی، مقررات اشتراک داده و...، جزو دستاوردهای اخیر ساترا در حوزه تنظیم‌گری حقوقی است.
تنظیم‌گری محتوایی: تلفیق شورای صدور مجوز تولید مرکز طرح و برنامه صداوسیما با شورای موافقت کلی در ساترا که منجر به برگزاری ۴۴۱ نفر جلسه شورای تولید، ۹۱۵ نفر جلسه شورای مشورتی نظارتی و ۳۹۴ نفر جلسه کارشناسی بررسی طرح و فیلمنامه و سبب حذف موازی‌کاری و تسریع در بررسی طرح‌ها شد و جزو دستاوردهای ساترا در حوزه تنظیم‌گری محتوایی است. حذف کارگزاری‌های بخش خصوصی ممیزی با هدف یکسان‌سازی ممیزی محتوایی محصولات شبکه نمایش خانگی، استفاده از ظرفیت ممیزان محتوایی سازمان صداوسیما و حذف هرگونه رابطه مالی میان ساترا و صدور مجوز برای محصولات شبکه نمایش خانگی نیز از دیگر اقدامات ساترا در دوران تحولی سازمان صداوسیما بوده است. یکی دیگر از اقدامات ساترا تغییر روال صدور مجوز است که مستقیماً به عوامل تولید، اعم از نویسندگان و تهیه‌کنندگان مجوز اعطا می‌کند و فعالیت خود را منحصر در انتشاردهندگان و سکوها نکرده است. این تغییر روند هم به‌نفع عوامل تولید است و هم به‌سود سکودارها. در این شرایط، تولیدکنندگان خیال راحتی دارند؛ زیرا بی‌آنکه نیاز باشد توافقی با سکویی داشته باشند، مجوز اثر خودشان را مستقیم از درگاه ملی مجوزها در زمانی مشخص دریافت می‌کنند. سکوها هم اطمینان دارند کسی که به آن‌ها مراجعه می‌کند، قبلاً همه تأییدیه‌ها را اخذ کرده و اثرش بی‌مشکل قابل‌انتشار است.
تنظیم‌گری اجتماعی: ارتقای سواد رسانه‌ای و فرهنگ‌سازی عمومی‌با تولید و تأمین و توزیع محتوای رسانه‌ای در سکوهای نمایش خانگی، سامانه پایش مردمی ساپرا که وظیفه دریافت گزارش‌های تخلف و رسیدگی ویژه آن‌ها را به عهده دارد، آموزش و شبکه‌سازی ممیزان مردمی‌برای نظارت بر محتوای شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌سازی منتقدان و تحلیلگران شبکه نمایش خانگی ازطریق مجمع تحلیلگران، برگزاری نمایشگاه هفتگی برای آشنایی مسئولان و گروه‌های مرجع با فرایندهای ساترا و تولید و انتشار برنامه «صمیمانه» با هدف افزایش مطالبه‌گری تحقق فضای مجازی سالم، مفید و ایمن از سکوهای دارای مجوز از ساترا جزو اقدامات شاخص ساترا در حوزه تنظیم‌گری اجتماعی بوده و توسعه شبکه تنظیم‌گری ازطریق بهره‌برداری مؤثر از شبکه بزرگ نظارت مردمی جزو اقدامات آتی ساترا در این زمینه است.
تنظیم‌گری اقتصادی: راه‌اندازی مرکز خدمات رسانه به‌منظور ایجاد ارتباط هدفمند و هدایت‌شده بین سکوها و شرکت‌های تخصصی صنعت رسانه، طراحی و تدوین نقشه بازار صوت و تصویر فراگیر در ابعاد اقتصادی و آماری و محتوایی و بررسی وضعیت محتوایی کسب‌وکارهای دیجیتال متقاضی پخش آگهی بازرگانی صداوسیما از اقدامات ساترا در حوزه تنظیم‌گری اقتصادی بوده است.
تنظیم‌گری سکو محور: افزایش هدفمند سکوها از 190 به بیشتر از ۵۰۰ سکو با تأکید به حضور رسانه‌های فعال در تولید محتوای سالم و ساماندهی سکوهای فعال فاقد مجوز، برگزاری مستمر دوره‌های آموزشی برای رسانه‌های دارای مجوز با هدف افزایش کیفیت اجرای قوانین و آیین‌نامه‌های ساترا، تهیه و اعطای بسته‌های محتوایی و قاب اختصاصی سیگنال‌های سازمانی به سکوهای دارای مجوز، تدوین و اجرای نظام‌نامه جدید سطوح رسانه‌ها و سامانه مربوطه، ایجاد مجمع رصتا با عضویت تمام سکوهای دارای مجوز از ساترا و تشکیل شورای راهبری و تعیین نمایندگان سکوها برای حضور در شوراهای تخصصی و تصمیم‌گیری ساترا و نیز تشکیل مجامع استانی به‌منظور تخصصی‌تر شدن فعالیت سکوها، از اقدامات ساترا در حوزه تنظیم‌گری سکومحور است.
تنظیم‌گری فناورانه: ساترا در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با طراحی سامانه‌های جامع و استفاده از ظرفیت‌های سامانه‌های موجود نقش خود را در حوزه تنظیم‌گری فناورانه ارتقا دهد. تغییر فرایند صدور مجوز از سامانه ساترا به درگاه ملی صدور مجوز به‌منظور انجام تکلیف قانونی برنامه ششم و ایجاد سازوکارهای مناسب در سامانه داخلی و امن‌سازی ارتباط با درگاه ملی و ایجاد امکان گفت‌وگوی برخط برای راهنمای ثبت در درگاه ملی که منجر به کسب رتبه بین 3 تا 5 کل دستگاه‌های کشور و رتبه اول دستگاه‌های فرهنگی کشور در سال ۱۴۰۲ شد و طراحی سامانه فجر با هدف شفاف‌سازی وضعیت صدور مجوزها و ارائه خدمات به برنامه‌ها و آثار دارای مجوز از ساترا، از دستاوردهایی است که ساترا در حوزه تنظیم‌گری فناورانه ارائه کرده است.
تنظیم‌گری پژوهش‌محور: دفتر مطالعات تنظیم‌گری ساترا با همکاری پژوهشکده سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری رسانه دانشگاه صداوسیما به‌‌شکل مستمر تلاش می‌کند تا ازطریق آینده‌پژوهشی به ارتقا سطح تنظیم‌گری صداوسیما و حل مسائل آینده در حوزه تنظیم‌گری صوت و تصویر فراگیر کمک کند. حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویان دانشگاه صداوسیما، برگزاری نشست‌های تنظیم‌گرانه، حمایت از تألیف و ترجمه کتب و انجام پژوهش‌های مرتبط با حوزه تنظیم‌گری فضای مجازی از جمله اقدامات مشترک این دفتر و پژوهشکده به شمار می‌رود.
تنظیم‌گری بین‌الملل: یکی از ابعاد تنظیم‌گری ساترا، تنظیم‌گری بین‌الملل است. در این حوزه یکی از اقدامات مهم ساترا برقراری ارتباط با تنظیم‌گران و انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با هدف انجام هرچه بهتر مأموریت‌های ساترا و دفاع از حقوق ایران در معاهدات بین‌المللی مرتبط است.
باتوجه‌به اینکه نمایشگاه رصتا از تاریخ بیست و ششم تا بیست و نهم شهریورماه در محل مصلای امام خمینی (ره) برگزار می‌شود، در پایان به این نکته اشاره می‌کنم که در این نمایشگاه، علاوه‌بر نمایش آخرین وضعیت سکوهای دارای مجوز از ساترا، ابعاد مختلف تنظیم‌گری ساترا و اقدامات این سازمان در هریک از حوزه‌های هشت‌گانه تنظیم‌گری به نمایش درمی‌آید تا علاقه‌مندان بیشتر از گذشته با دستاوردهای ساترا در حوزه‌های یادشده آشنا شوند و بتوانند سؤالات، ابهامات، پیشنهادها و انتقاداتشان را به‌طور مستقیم و بی‌واسطه با مسئولان در میان بگذارند.
سعید مقیسه، رئیس ساترا