به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، گستره فعالیت‌ها و عمق تأثیرگذاری تولیدات رادیویی و تلویزیونی در سپهر رسانه‌ای بین‌الملل، برای مدیران و برنامه‌سازان فرصت و ظرفیت کم‌نظیری فراهم کرده است تا علاوه بر معرفی تولیدات رسانه ملی، درون‌مایه انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن را با اتکا به دیپلماسی رسانه‌ای به جهان نشان دهد. این مسئولیت بر عهده اداره کل امور بین‌الملل رسانه ملی است تا با تقویت هرچه بیشتر ارتباط رسانه ملی با سازمان‌ها و مجامع رسانه‌ای منطقه‌ای و بین‌المللی، ارتقای ارتباط رسانه ملی با شبکه‌های رادیوتلویزیونی جهان، تلاش برای افزایش مخاطبان خارج از مرزهای ایران اسلامی و حضور فعال‌تر دفترهای نمایندگی سازمان در مأموریت‌های خبری را موجب شود. گفت‌‌وگو با علی فهیم دانش، مشاور رئیس سازمان و مدیرکل امور بین‌الملل، ما را با چشم‌اندازهای جدید این اداره کل و رویکرد آن در سطح بین‌المللی آشنا می‌کند. علی فهیم دانش، دانش‌آموخته دکترای حقوق بین‌الملل است. تجربه کاری 16 ساله در عرصه بین‌المللی از جمله رایزنی حقوقی سفارت جمهوری اسلامی ایران در لاهه هلند و دبیری کمیته استیفا و صیانت از حقوق اتباع ایرانی در خارج از کشور، کارنامه کاری او را در امور بین‌الملل پربار نشان می‌دهد. وی که به‌تازگی این مسئولیت را بر عهده گرفته است؛ بر این باور است که درک مفهوم دیپلماسی رسانه‌ای، مهم‌ترین ابزار برای ارتقای جایگاه رسانه ملی در فضای بین‌المللی و انتقال اثرگذار پیام متعالی جمهوری اسلامی ایران است و اداره کل امور بین‌الملل به‌عنوان هماهنگ‌کننده، بازیگر نوین در فضای رسانه‌ای جهان به ویژه دنیای اسلام خواهد بود.
*یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های حکم شما مطالعه و ارزیابی مقتضیات سیاسی بین‌المللی برای انتقال اثرگذار پیام با ابزار دیپلماسی رسانه‌ای بوده است. تدبیرتان برای رسیدن به این هدف چیست؟
در فضای کنونی که فرصت‌ها و تهدید‌های نظام در منطقه، ما را وارد نبرد رسانه‌ای کرده است؛ نخستین مأموریت نمایندگی‌ها، انتقال اثرگذار پیام با ابزار دیپلماسی رسانه‌ای است. اگر ما در عرصه دیپلماسی رسمی‌با محدودیت روبرو هستیم؛ ابزار مهمی داریم و آن تکیه بر دیپلماسی فرهنگی است که بخش عمده آن به سیاست‌گذاری رئیس سازمان و مطالبه خواسته‌هایش از امور بین‌الملل است. از این‌رو امور بین‌الملل در رویکردی جدید برای پاسخ به مطالبه سازمان و اجرای منویات مقام معظم رهبری، رویکردی هوشمندانه انتخاب کرده است. این رویکرد هم در فضای جنگ نرم معنی پیدا می‌کند و هم بر انقلابی بودن ما تأکید می‌کند تا ضریب نفوذ بیشتری در جهان خارج داشته باشیم.
*برای تحقق این رویکرد چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
امور بین‌الملل باید قدرت رسانه‌ای ملی را تبدیل به اقتدار کند و با هم‌افزایی و همگرایی بیشتر، دست یاری به‌سوی تمام بخش‌های سازمان دراز کند. در نخستین گام، نگاه ما هم‌افزایی داخلی است؛ یعنی تمام معاونت‌هایی که به‌نوعی با موضوعات جهانی(نظیر اعزام برنامه‌ساز و خبرنگار به خارج از کشور) سروکار دارند؛ مانند معاونت برون‌مرزی و سیاسی در نگاهی متحد فضای همگنی را برای تقویت دیپلماسی رسانه‌ای به وجود بیاورند.
*آیا برای رسیدن به این هدف نگاهی به سازمان‌های خارج از صدا و سیما هم داشته‌اید؟
بخشی از این هم‌افزایی درگرو ارتباط ما با سازمان‌های مرتبط است. از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دفتر نشر اندیشه‌های مقام معظم رهبری تا وزارت امور خارجه و نیروهای نظامی‌ای که خارج از ایران دفتردارند، می‌توانند در این گستره بگنجند؛ چون همگی با یک خط فکری که اعتلای نظام جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل و حرکت در راستای تحقق منافع ملی است؛ فعالیت می‌کنند.
* برای تدوین راهبردهای هماهنگ شده چه تدابیری دارید؟
مسلماً هرکدام از بازوهای داخلی و خارجی، ما را به جهانی‌شدن حوزه انتشار رسانه‌های نوین کمک خواهند کرد. در ابتدای امر این تعامل را در مرحله تبادل اطلاعات و مطالعه درزمینه فصول همکاری آغاز کرده‌ایم و با وجود شرایط موجود اقدامهایی صورت گرفته که با گذر از بحران ویروس کرونا گسترده‌تر خواهد شد و به تحقق آن اهداف نزدیک می‌شویم.
*اگر دفاتر سازمان در خارج از کشور را یکی از این بازوهای مهم امور بین‌الملل بدانیم؛ از نگاه شما چه راهبرد جدیدی می‌توان به این دفاتر ابلاغ کرد؟
همچون گذشته مأموریت مهم دفاتر نمایندگی در منطقه کسب اطلاعات و اخبار آخرین رویداد‌ها و وقایع مهم محافل سیاسی و رسانه‌ای و تولید برنامه‌های موردنیاز شبکه‌های مختلف سازمان است؛ اما دفاتر اهمیت راهبردی دارند. آن‌ها باید توان نمایندگیIRIB را داشته باشند. همکاران ما در دفاتر هفده‌گانه سازمان در صف اول مقابله رسانه‌ای با نظام سلطه هستند. ما در خط اول این مقابله پوشش خبری علیه داعش را داشتیم و در ادامه همراهی با جبهه مقاومت را اولویت خود می‌دانستیم. اکنون نیز این نگاه را در مقابله با تروریسم و حفظ ثبات منطقه دنبال می‌کنیم و جلوگیری از دست‌اندازی‌های رژیم صهیونیستی و خبرپراکنی‌های سعودی برایمان اولویت دارد.
*در مقابل رسانه‌های معاند فارسی‌زبان چطور؟
شبکه‌های فارسی‌زبانی که دلشان به حال مردم ایران نسوخته است و چندی پیش هم با پافشاری بر تحریم‌های ظالمانه هویت اصلی‌شان را نشان دادند. باید چهره واقعی آن‌ها برای مردم ما روشن شود. امور بین‌الملل و دفاتر صداوسیما در این زمینه اقدامهای مناسبی را انجام داده‌اند؛ نظیر برگزاری جلسه هم‌اندیشی با حضور تمامی ارکان داخلی سازمان و نیز تولید مستند«فروشنده» در دفتر لندن که به تبیین عملکرد و پشت پرده فعالیت‌های شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای براساس مستندات موجود می‌پرداخت.
*دفاتر با امکاناتی که در اختیاردارند؛ می‌توانند تولیدات درخور توجهی نیز داشته باشند. چقدر به این افق امیدوارید؟
در رویکرد جدید رئیس محترم سازمان، تولیدات دفاتر بیشتر خواهد بود. نخستین اقدام دو هفته بعد از معارفه این‌جانب صورت گرفت. شاهد مستند«لیگ جهانی کرونا» بودیم که 29 اسفند امسال روی آنتن شبکه یک سیما رفت و در شبکه‌های ملی و استانی نیز با اقبال روبرو شد. برنامه‌ای که نتیجه تلاش مشترک دفاتر سازمان در نیویورک، پاریس، برلین و لندن بود که در تهران تولید نهایی صورت گرفت و در این روزهای پرالتهاب توانست نظر بسیاری از بینندگان و منتقدان را جلب کند. نکته مهم در تولیدات دفاتر این است که نگاهی واقع‌گرایانه به دور از سیاهنمایی داشته باشند و آنچه را وجود دارد؛ اما بیان نمی‌شود به تصویر بکشند. ایالات متحده آمریکا بنا بر واقعیات موجود در حال افول است؛ اگر همین واقعیات را بتوانیم هنرمندانه به تصویر بکشیم، هم اعتماد مخاطب را به خودمان تقویت کرده‌ایم و هم برای تحقق راهبردهای کلان نظام اقدام کرده‌ایم.
*شناخت دقیق فضای رسانه‌ای حاکم بر دنیا و برقراری ارتباط مفید و مؤثر در مراودات بین‌المللی بخش دیگری از وظایف این اداره کل است. دراین باره چه مسیری را انتخاب خواهید کرد؟
در فضای دیپلماسی رسانه‌ای بهترین راهبرد افزایش نفوذ نرم جمهوری اسلامی در منطقه است. مسلماً یکی از راهبردها تبادل آثار و تولیدات مشترک است که موجب تقویت تعاملات صداوسیما با بخش‌های خارجی می‌شود. ما برای ترویج ارزش‌های فرهنگی ایران اسلامی و مصونیت بخشی به مشتاقان انقلاب در مقابل آماج حملات فکری و فرهنگی دشمنان اسلام ابتدا باید ذائقه مخاطب را بشناسیم و برای حضور در جشنواره‌های بین‌المللی ضمن حفظ چارچوب‌های خود نگاهمان را با دنیا تطبیق بدهیم.
به‌این‌ترتیب استفاده از امکانات و فرصت‌های حاصل از همکاری‌های رسانه‌ای بین‌المللی برای افزایش تأثیرگذاری بر مخاطبان خارج از کشور مؤثر واقع خواهد شد؟
رسانه ملی سال‌ها است که حضور هوشمندانه‌ای در عرصه‌های بین‌المللی از جملهABU دارد. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران یکی از اعضای مهم اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های آسیا و اقیانوسیه است و تاکنون حضور مطلوبی در این فضا داشته است. قصد ما این است که در کنارABU همکاری بیشتری با سازمان‌هایی مانند یونیسف و یونسکو وUN داشته باشیم و در این میان تمرکز ما بر تولیدات مشترک، تبادل مستقیم اخبار، برنامه‌های فرهنگی و همکاری‌های آموزشی و فنی است که البته در گستره آموزش هم نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
*افق آینده این اداره کل برای تولیدات مشترک چیست؟
«مهم‌ترین تلاش ما افزایش تولید است؛ اما این افزایش نیاز به یک همگرایی و همراهی داخلی و خارجی دارد. افق آینده ما یک شبکه برای به تصویر کشیدن برنامه‌های تولیدی دفاتر است. با همراهی معاونت‌های برون‌مرزی و سیاسی که نیروهای فعالی در دفاتر ما و یا خارج از کشور دارند؛ می‌توانیم در عین هم‌افزایی، تولیدات هوشمندانه‌ای را روی آنتن بفرستیم که هم تأمین‌کننده نیازهای خارجی ما باشد و هم در داخل قابل‌تأمل باشد».
*برای رسیدن به این هدف چه‌کار باید کرد؟
برای رسیدن به یک نشان واحدIRIB در سطح بین‌المللی ابتدا باید ذائقه شناسی کرد. حوزه نفوذ فرهنگی آن‌قدر گسترده است که می‌توان به موضوعات مختلفی دل بست و آن را به تصویر کشید. اشتراکات فرهنگی ما با کشورهای فارسی‌زبان، عرب و حتی آفریقایی فضایی را فراهم می‌کند که می‌تواند برای هر دو طرف جذاب باشد. نگاه ما بر این است که ابتدا بیائیم از این اشتراکات که فراموش شده است؛ استفاده کنیم و نفوذ نرم فرهنگی داشته باشیم. بخش دیگری از این همدلی، سوق دادن جریان بین‌الملل به سمت ایران‌دوستی است که در نقطه مقابل اسلام هراسی و ایران هراسی قرار خواهد گرفت. بدیهی است که تمامی حلقه‌های ارتباطی(فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی و انقلابی بودن) برای افزایش تعاملات و تبیین افق‌های همکاری رسانه‌ای در این حوزه فرهنگی لحاظ خواهد شد.
*اگر بخواهید به مهم‌ترین راهبرد اداره کل امور بین‌الملل در سال جاری اشاره‌کنید چه اقدامی را نام خواهید برد؟
اکنون مهم‌ترین برنامه ما، تحقق تدابیری است که رئیس محترم سازمان در حکم انتصاب این‌جانب به آن اشاره نمودند. در این راستا اقدامهای خوبی برای تقویت جایگاه دفاتر در خارج از کشور صورت گرفته است که ادامه خواهد یافت. در این باره از زحمت‌های همکاران در مرکز(مدیران و بدنه کارشناسی مجرب) و همین‌طور عزیزان شاغل در دفاتر سازمان در خارج از کشور برای همراهی، سپاسگزاری میکنم. اقدام دیگر، راه‌اندازی شورای عالی راهبردی بین‌الملل است که موجب تبیین راهبردهای استراتژیک رسانه ملی در این حوزه خواهد شد. اعضای این شورا که مسلماً تمام معاونت‌ها و مدیران مرتبط با سیاست خارجی سازمان هستند؛ مسیر آینده را شفاف‌تر خواهند کرد. قصد داریم هماهنگ‌کننده و ارائه‌دهنده تسهیلات به دیگر بخش‌های سازمان که در عرصه بین‌المللی فعال هستند؛ باشیم و منویات مقام معظم رهبری و ریاست محترم سازمان را در این عرصه هرچه سریع‌تر تحقق ببخشیم.