هم‌زمان با روزهایی که سریال‌های نوروزی روی آنتن رسانه ملی است، خبرنگار سایت روابط عمومی رسانه ملی با دکتر عماد افروغ، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه هم‌کلام شد تا این مجموعه‌های تلویزیونی را از منظر جامعه‌شناسی تحلیل کند.
مجموعه پایتخت پرطرفدارترین مجموعه رسانه ملی در این روزهاست ودر نوروز امسال ششمین فصل خود را تجربه می‌کند. دکتر عماد افروغ در خصوص قسمت‌هایی که تاکنون از پایتخت 6 پخش شده، معتقد است: این مجموعه تلویزیونی موضوعی اجتماعی دارد و عامه‌پسند محسوب می‌شود، به طوری که می‌توان گفت از منظر عمومی، مجموعه نمایشی خوبی است. در همین حال، این سریال در این فصل به موضوع سیاست نیز پرداخته است.
وی افزود: شخصیت اصلی این مجموعه تلویزیونی،«نقی معمولی» است و بقیه شخصیت‌های داستان به او کمک می‌کنند تا علاوه بر پرداختن به سوژه اصلی مجموعه که سیاست است، موضوعات فرعی و اجتماعی دیگری را نیز به گونه‌ای مطرح کند که برای بینندگانش خسته‌کننده نباشد.
این جامعه شناس گفت: داستان اصلی سریال در واقع زیر سوال بردن تظاهر، ریا و اتفاقاتی است که بعضا در عرصه سیاست رخ می‌دهد و «نقی معمولی» به خوبی از عهده ایفای این نقش برآمده است.رابطه قدرت – ثروت حاکم بر سیاست کشور و فقدان نظارت و مصلحت‌اندیشی و چسبیدن به قدرت دولتی و سودجویی، از مسائلی است که با تأسف در سیاست جاری وجود دارد و این مجموعه هم به خوبی آن را به نمایش درآورده است.
این استاد دانشگاه گفت: «نقی» در این سریال تظاهر می‌کند که فردی مذهبی، متناسب با قواعد سیاست رسمی جاری است تا از این راه، منفعتی نصیب خود و خانواده و اطرافیانش کند.
عماد افروغ افزود: من از این مجموعه نمایشی دفاع می‌کنم چون مسائل مبتلابه در امر سیاست را به خوبی به نمایش گذاشته و توانسته است بر روی مخاطب تاثیر بگذارد.
وی اضافه کرد: بر پایه دوگانگی کل و جزء، کلیت این مجموعه، درست و واقع نماست، هرچند که می‌توان به جزئیات آن نیز نقدهایی وارد کرد. مثلا برخی انتقاد می‌کنند که الگوی تربیتی خوبی در این فیلم وجود ندارد و از موارد ذکر شده، موضوع پرخاشگری «بهتاش» و «بهروز»، فرزندان خواهر «نقی» مطرح است، اگر این نقد را منهای قرینه آن در فیلم و منهای تذکرات بقیه شخصیت های این مجموعه به این پرخاشگری لحاظ کنیم نقد وارد است، اما باید دقت داشت که این پرخاشگری غالباً نسبت به فردی صورت می گیرد که خواستگار مادر آنهاست و آنها روی شوهر کردن مادر خود حساس هستند؛ حساسیتی که بخشی از فرهنگ عمومی ما محسوب می شود. در ثانی همان گونه که اشاره شد یک وجه پررنگ ترمیمی و تذکر نسبت به این پرخاشگری ها و رفتارهای ناشایست وجود دارد، برای نمونه چشم چرانی بهتاش در مراسم یادبود پدربزرگ، با نمایش تلاش برای تیغ زنی او در صحنه ای دیگر، این هشدار را به دختران جوان می دهد که فریب این احساسات لحظه ای و عواطف فریبکارانه را نخورند. این فیلم در این خصوص واقعیات تلخ جامعه را با وجهی ترمیمی بازتاب می دهد که از نقاط قوت آن است.
این جامعه شناس تاکید کرد: در این مجموعه نمایشی، دغدغه‌های تربیتی «هما» و «نقی»، به ویژه هما، هم در مورد نقی و هم در مورد فرزندانشان قابل انکار نیست و نگرانی آنان برای استفاده بیش از حد و نامناسب فرزندانشان از فضای مجازی نیز همان دغدغه‌ای را نشان می‌دهد که اکثر پدران و مادران هم با آن درگیر هستند.
وی تاکید کرد: از منظر اجتماعی، زندگی «ارسطو» هم بسیار قابل تامل است؛ زیرا جامعه ما گرچه در زمینه رفتارهای پیشگیرانه نسبت به برخی تخلفات قابل دفاع است، امانگرش صحیح و بازدارنده ای در خصوص رفتار مناسب با افراد پس از رهایی از زندان و پذیرش این افراد در جامعه وجود ندارد.
افروغ تصریح کرد: از این رو در این مجموعه نشان داده می‌شود که چون بازار کاری در جامعه مهیا نیست و یا ارسطو به علت سابقه زندانش، کاری به دست نمی‌آورد، به خلاف ناموجه روی می آورد. ارسطو مجاز نیست تحت هیچ شرایطی رو به خلاف بیاورد،اما اینجا بحث ما درست بودن یا نبودن امر خلاف نیست، بحث ما عوامل مؤثری است که عملاً افراد را به رفتاری خاص از جمله خلاف سوق می دهد.
این جامعه‌شناس گفت: مجموعه پایتخت 6 به خوبی توانسته است برخی از واقعیات و زشتی های عالم سیاست را به تصویر بکشد، مصلحت اندیشی و تظاهر متعاقب آن را به نقد بکشد و مخاطبان زیادی را به خود جذب کند. مسامحتاً نوع این طنز مانند طنزهای چارلی چاپلین، البته بدون اداهای مثال زدنی او، و مضموناً انتقادیِ اجتماعی و سیاسی است. بدین معنا که برای انتقال نقد و پیامی تولید می شود و قصدش صرفاً سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت نیست.
نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی در خصوص سریال نوروزی دوپینگ هم گفت: این مجموعه نیز با هدف مذمت پدیده جهانی دوپینگ و با مضمونی سرگرم‌کننده تولید شده است.
عملکرد رسانه ملی در جریان شیوع کرونا
عماد افروغ در خصوص اطلاع رسانی صداوسیما در زمینه ویروس کووید-19 هم گفت: حکمرانان و دولتمردان باید اعتماد مردم را به خود جلب کنند و لازمه آن روراست و شفاف بودن با آنان است؛ از این رو رسانه ملی توانست در زمینه اخبار کرونا ابزار مناسبی برای وزارت بهداشت باشد و بدینوسیله اعتماد عمومی را جلب کند.
وی تصریح کرد: می‌توان گفت صداوسیما محملی شد تا اخبار مربوط به این ویروس، بدون در نظر گرفتن مصلحت‌اندیشی و صرفا مبتنی بر واقعیت به گوش مردم برسد.
این جامعه شناس در عین حال گفت: البته در مواردی نیز گزارش‌هایی از سفرهای مردمی در رسانه ملی پخش شد که در آن نقش اصلی رسانه ملی که تنها نمایش و انعکاس اخبار است، به قضاوت همراه با طعن و استهزا بدل شد، که قابل قبول نیست. باید حتی در داوری ها نیز مراقب ادبیات داوری و کرامت انسانی بود. در برخی گزارش‌ها دیده شد که گزارشگر، علت سفرهای افراد را جویا می‌شود و در نهایت پس از شنیدن پاسخ آنان، آنان را با کلماتی غیر اخلاقی زیر سوال می‌برد. در ضمن رسانه ملی در بخش‌های متعددی به بعد بیماری این ویروس پرداخت و کمتر به ابعاد انسانی _ اجتماعی و حتی متافیزیکال و نتایج و ثمرات آن پرداخت.